فضیلت و اهمیت ماه مبارک رمضان

راهی برای ثواب بردن بی نهایت در ماه رمضان

چهل حدیث روزه داری

احکام روزه

پیامک های ماه مبارک رمضان

تقویم و مناسبتهای ماه مبارک رمضان

سیره تربیتی امام مجتبی (ع)

دعای روزهای ماه مبارک رمضان

فضیلت و اعمال شبهای قدر

ماه شعبان از جمله ماه ­هاى بسیار پرفضیلت و از تعبیرات بعضى از روایات برمى‏ آید که  ماه شعبان‏ «ماه پیامبر(صلی الله علیه و آله)» نامیده شده است از این رو این ماه معظم، ماه نبوت است که باید در آن آمادگی برای ماه رمضان بوجود بیاید. این ماه یادآور خاطره ‏هاى بزرگ است؛ زیرا میلاد چهار امام معصوم(علیهم السلام) در آن واقع شده که میلاد مبارک سالار شهیدان کربلا، امام حسین علیه السلام (در سوم ماه شعبان)، ولادت حضرت اباالفضل العباس علیه السلام در چهارم شعبان، همچنین ولادت امام زین ‏العابدین على بن الحسین علیهما السلام در پنجم ماه شعبان، و در نهایت نیمه شعبان میلاد مسعود منجى عالم بشریت، حضرت حجة بن الحسن امام زمان (عجل ‏الله تعالى فرجه الشریف) فضاى این ماه را به بوى ولایت عطرآگین ساخته است.

ماه شعبان؛ ماه پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله)

در فضیلت این ماه، همین بس که ماه پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله نامیده شده و هنگامى که آن حضرت هلال ماه را مشاهده مى‏ کرد، دستور مى‏داد، کسى در سراسر مدینه ندا دهد که: اى مردم! این ماه، ماه من است، خدا رحمت کند کسى که مرا بر ماه من یارى دهد، یعنى آن را روزه بدارد! [کتاب مصباح المتهجد ] 

ماه شعبان، مرکز شعبه ها و شاخه های خیرات و نیکی ها

مرحوم محدث قمى، حدیثى را از تفسیر امام حسن عسکرى علیه السلام در فضیلت روز اول ماه شعبان نقل فرموده که در واقع مربوط به تمام ماه شعبان است، این حدیث بسیار پرمعنا و در عین حال بسیار مفصل است لیکن خلاصه حدیث چنین است:

امیر مؤمنان على علیه السلام روز اول ماه شعبان، گروهى را مشاهده کرد که در مسجد نشسته ‏اند و سخنان بیهوده و ناآگاهانه، درباره قضا و قدر مى ‏گویند و صداى جار و جنجالشان فضا را پر کرده؛ فرمود: این‏گونه سخنان را رها کنید! امروز روز اول ماه شعبان است، و از این نظر شعبان نامیده شده، که مرکز شعبه‏ ها و شاخه‏ هاى خیرات و نیکى ‏هاست، شعبه‏ هاى خیرات نماز، روزه، زکات، امر به معروف و نهى از منکر و نیکى به پدر و مادر و همسایگان و صدقه به نیازمندان و اصلاح در میان مردم و مانند آن است. [کلیات مفاتیح نوین ؛ ص666 ]

فضیلت اولین روز شعبان و برخی اعمال که ما را به درخت «طوبی» وصل‎ می کند

امام علی علیه السلام در فضیلت ماه شعبان به ویژه روز اول آن ماه مبارک، به حدیثى از رسول اکرم صلى الله علیه و آله اشاره کرد که خلاصه ‏اش چنین است:

پیامبر صلى الله علیه و آله فرمود: روز اول ماه شعبان که مى‏ شود، خداوند امر مى‏ کند درهاى بهشت باز شود و دستور مى‏ دهد به درخت «طوبى» [ درختی است در بهشت ] که شاخه‏ هایش را به مردم دنیا نزدیک کند، و منادى از سوى پروردگار صدا مى‏زند که این شاخه‏ هاى درخت «طوبى» در دسترس شماست، به آنها بیاویزید که شما را به سوى بهشت مى‏ برد.

سپس افزود: به خدایى که مرا به رسالت برگزیده سوگند! که هر کس در این روز به سراغ یکى از کارهاى خیر برود، به یکى از شاخه‏ هاى درخت «طوبى» درآویخته و او را به سوى بهشت مى‏ کشاند.

سپس آن حضرت، نمونه ‏هایى از اسباب چنگ زدن به شاخه ‏هاى درخت «طوبى» را برشمرد و فرمود: هر کس (علاوه بر نمازهاى واجب) در این روز، نماز مستحبى بخواند، یا روزه بگیرد، یا میان دو همسر، یا پدر و مادر و فرزند، یا خویشاوندان، یا همسایگان، صلح و صفا ایجاد کند، به یکى از شاخه ‏هاى درخت «طوبى» درآویخته است![ کلیات مفاتیح نوین ؛ ص667 ]

ماه شعبان؛ ماه توبه و مغفرت

ماه مبارک شعبان ، ماه استغفار و شست و شوی قلب از زنگارها و غبارها است لذا استغفار در این ماه به معنای پاک شدن از گناه برای ورود به شهرالله بسیار توصیه شده است.

در این بین مردان بیدار و با ایمان کاملا مراقبند که هر گاه خطایى از آنها سرزد در نخستین فرصت آثار آن را با آب توبه و استغفار از دل و جان خود بشویند و دریچه ‏هاى قلب خود را بروى شیطان و لشکر او ببندند که آنها از درهاى بسته قلب وارد نمى ‏شوند.  لیکن باید دانست  استغفار بازیچه و لقلقه زبان نیست که انسان هر زمان مرتکب گناهى شود بى ‏آن‏که شرایط توبه را فراهم کرده باشد با گفتن استغفرالله خود را راحت کند و گمان کند گناهش بخشوده شده و از عذاب الهى در امان است. بلکه استغفارى که دربر دارنده همه شرایط از جمله پشیمانی و ندامت، دورى کردن از مجالس گناه، پرهیز از دوستان آلوده و در یک کلام «توبه» (ندامت از گذشته) و بازگشت به سوى خدا است ، انسان را از تمام آثار گناه پاک مى ‏سازد و شستشو مى‏ دهدو

اعمال ماه شعبان المعظم

اعمال ماه شعبان بر دو گونه است: 1- اعمال مشترک 2- اعمال مخصوص شب ‏ها و روزهاى ماه شعبان‏ که مهمترین آن به شرح زیر است.

اعمال مشترک ماه شعبان

روزه در ماه شعبان

درباره روزه مستحبى در این ماه بسیار تأکید شده است؛ رسول گرامى اسلام صلى الله علیه و آله این ماه را روزه مى‏گرفت و آن را به ماه مبارک رمضان وصل مى ‏کرد.[ کتاب اقبال، صفحه 684]

در این زمینه رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود: «شعبان ماه من است و رمضان ماه خداست؛ هر کس یک روز از ماه مرا روزه بدارد، من در قیامت شفیع او خواهم بود و هر کس، دو روز از آن را روزه بگیرد، خداوند گناهان گذشته ‏اش را مى ‏آمرزد و هر کس که سه روز روزه بدارد، به او گفته مى ‏شود (از گناهان پاک شده ‏اى) اعمالت را از ابتدا شروع کن». [کلیات مفاتیح نوین ؛ ص668. ]

استغفار

از روایات استفاده مى ‏شود که بهترین ذکرها در این ماه استغفار است و هر کس هر روز از این ماه هفتاد مرتبه استغفار کند، مثل آن است که در ماه هاى دیگر هفتاد هزار مرتبه استغفار کرده است. لذا طبق روایت امام صادق علیه السلام هر روز هفتاد مرتبه بگوید:«استغفرالله و اَسألُهُ التوبة».[ کتاب زادالمعاد، صفحه 49.]

صدقه و کمک به نیازمندان

صدقه دادن و کمک به نیازمندان در این ماه فضیلت فراوان دارد. راوى می ‏گوید: به امام صادق علیه السلام عرض کردم: یابن رسول الله! بهترین اعمال در این ماه کدام است؟ فرمود: صدقه دادن و استغفار. در روایتی از امام رضا علیه السلام نیز آمده است که صدقه در این ماه سبب نجات از آتش دوزخ است. [کلیات مفاتیح نوین ؛ ص669]

صلوات بر پیامبر و خاندان پاک او

صلوات بر پیامبر و آلش علیهم السلام در این ماه ثواب زیادى دارد. در حدیثى از امام صادق علیه السلام نقل شده است که پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله فرمود: شعبان ماه من است، در این ماه بر من و آل من، بسیار صلوات بفرستید. [کلیات مفاتیح نوین ؛ ص669]

مناجات شعبانیه

به گفته عالم بزرگوار مرحوم «سید بن طاووس» در کتاب «اقبال» این مناجات را امیرمؤمنان على علیه السلام و فرزندانش- علیهم آلاف التحیة و السلام- در ماه شعبان مى ‏خواندند.

از این تعبیر به خوبى روشن مى ‏شود که این مناجات اهمیت فراوان دارد که همه ائمه معصومین علیهم السلام بر آن مداومت داشتند و مطالعه محتواى آن نیز گواه بر اهمیت فوق العاده آن است و در واقع یک دوره عرفان اسلامى در بالاترین سطح در آن منعکس شده و اگر انسان مفاهیم این مناجات عظیم را در درون قلب و جان خود پیاده کند، مقامات طولانى سیر و سلوک الى الله را پیموده است. آنچه مهم است دقت در بندبند این مناجات و تعبیرات لطیف و عالى آن و سپس هماهنگ ساختن روح و فکر با این تعبیرات است. از خدا مى ‏خواهیم که همه ما را اهل این مناجات قرار دهد و از متخلقان آن سازد.

متن و صوت مناجات شعبانیه

 

اعمال مخصوص شب‏ها و روزهاى ماه شعبان به نقل از کتاب شریف مفاتیح الجنان 

روزه در روز اول ماه شعبان فضیلت فراوانى دارد و از امام صادق علیه السلام نقل شده است که هر کس روز اول ماه شعبان را روزه بگیرد، بهشت بر او واجب مى ‏شود.

در روز سوم ماه شعبان که مصادف با میلاد حضرت امام حسین علیه السلام  است ، نیز روزه گرفتن توصیه شده است .

براى شب نیمه شعبان غسل، احیاى به نماز و دعا و استغفار وارد شده است. همچنین در روز نیمه شعبان، زیارت امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) با استفاده از زیارات معتبرى که در بخش زیارات آمده بسیار مناسب است.

و نیز اعمال پایانى ماه شعبان که از امام صادق علیه السلام نقل شده است؛ هر کس سه روز از آخر ماه شعبان را روزه بگیرد و به ماه مبارک رمضان متصل سازد، خداوند متعال ثواب روزه دو ماه متوالى را براى او بنویسد.

برای مشاهده تصویر در اندازه بزرگتر ، بر روی آن کلیک کنید.

سخن آخر

چه خوب است از فرصت این ماه شریف برای ورود خالصانه به ماه مبارک رمضان نهایت استفاده را برده ، آمادگی برای ورود به ماه رمضان در همه ما ایجاد شود .

 

منبع ( با تلخیص و اضافات ) :

پایگاه اطلاع رسانی دفتر آیت الله العظمی مکارم شیرازی

ماه رجب، آغاز پرفضیلت‌ترین سه ماه سال است(رجب، شعبان و رمضان) که هر سه ماه از مقام والایی در میان دیگر ماه‌های سال‌برخوردارند. گو این که این ماه، حتی در جاهلیت نیز مورد احترام زیادی بوده ‌و آن را حرام می‌نامیدند زیرا جنگ و کارزار را نیز در این ماه ناروا و ممنوع می‌دانستند. و چون به احترام ماه رجب، تمام سلاح‌ها بر زمین گذاشته می‌شد،آن را «اصم‌» نیز نام‌گذاری کرده‌اند.

رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلّم) در فضیلت این ماه چنین می‌فرماید: ای مردم بدانید که ماه رجب ماه «اصم‌» خداوند است و همانا ماهی است‌بس عظیم‌ و بزرگ و علت نام‌گذاری این ماه به «اصم‌» این است که هیچ ماهی از ماه‌های سال‌از نظر فضیلت و حرمت نزد خدای تبارک و تعالی، به آن نمی‌رسد.
هان! ماه رجب و ماه شعبان دو ماه من‌اند و ماه رمضان ماه امتم.

هان! هر که یک روز از ماه رجب را با ایمان و برای رضای خدا روزه بدارد، به‌ نعمت رضوان بزرگ الهی نایل آید، و روزه‌اش در آن روز خشم خداوند را فرو می‌نشاند.

و آن چه بیش‌تر بر عظمت و احترام این ماه افزوده است، مناسبت‌های آن است که در رأس آن‌ها عید بزرگ مبعث رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم در27 رجب و عید میلاد امیرالمومنین مولای متقین علی بن ابی‌طالب علیه افضل الصلاه و السلام در 13رجب می‌باشد

سلام بر ماه رجب

مناسبتهای ماه رجب

اعمال ماه رجب

رجب  ، رودی مافوق تصور در بهشت

جویباری از بهشت

لطایف ماه رجب

ماه رجب ماه امیرالمؤمنین (ع)

مراقبات ماه رجب

نقش خودسازی در ماه رجب

دستورات آیت الله قاضی درباره ماه رجب

پیامک های ماه رجب

لیله الرغائب چگونه شبی است؟

اعتکاف چیست؟

در عـصـر حاضر، دلیل دور بودن و نا آگاهى قشر عظیمى از کودکان و نوجوانان از مسائل مذهبى، بى توجهى والدینشان به این مسئله مهم است. در این نوشتار به بررسی اجمالی اهمیت و ضرورت تربیت فرزند در اسلام می‌پردازیم.

انسان موجودی است دارای قابلیت‌ها و توانایی‌های نهفته درونی که باید در جریان تربیت آشکار گشته و به ظهور برسد. از سویی دیگر بسیاری از خلقیات و صفات نیکو باید از طرق مختلف در وجود وی ایجاد شده و به کمال برسد. به فرموده شهید مطهری : تربیت عبارت است از پرورش دادن؛ یعنی استعدادهای درونی را که بالقوه در یک شیء موجود است به فعلیت در آوردن و ...  »

 این پرورش دادن‌ها به معنی شکوفا کردن استعدادهای درونی آن موجود است و از همین جا معلوم می‌شود که تربیت باید تابع و پیرو فطرت باشد؛ یعنی تابع و پیرو طبیعت و سرشت شیء باشد. اگر بنا باشد یک شیء شکوفا گردد باید کوشش کرد همان استعدادی که در آن هست بروز و ظهور کند، اما اگر استعدادی در یک شیء نیست، بدیهی است چیزی که نیست و نمی‌شود آن را پرورش داد.

 مثلاً استعداد درس خواندن در یک حیوان وجود ندارد و ما نمی‌توانیم به یک حیوان مثلاً ریاضیات یاد بدهیم تا مسائل حساب و هندسه را حل کند؛ زیرا استعدادی که در او وجود ندارد نمی‌شود پرورش داد. امام خمینی «ره» در این زمینه می‌فرماید: «اساس عالم بر تربیت انسان است. انسان عصاره همه موجودات و فشرده تمام عالم است و انبیاء آمده‌اند تا این عصاره بالقوه را بالفعل کنند و انسان یک موجود الهی بشود که این موجود الهی تمام صفات حق تعالی در اوست و جلوه گاه نور مقدس حق تعالی است.»

 بنابر این تربیت از دیدگاه اسلام پرورش استعداد و به فعلیت در آوردن آن می‌باشد و تربیت فرزند به معناى فراهم آوردن مقدمات لازم براى به فعلیت رسیدن قواى او در راه تقرّب به خداوند است. این عمل نیازمند آگاهى و تمرین عملى می‌باشد. اگر پدر و مادر در جهت انتقال عقاید صحیح و ایجاد رفتار درست در فرزند خود کوشا باشند، خیر او را فراهم کرده‏اند و پروردگار بر آنان رحمت خواهد نمود. درباره عقیده صحیح و انتقال آن به فرزندان، تکلیف بزرگى بر عهده والدین گذاشته شده است، زیرا تأثیر عقایدى که در خانواده رواج دارد و به فرزند القاء مى‏ شود در آینده او غیر قابل انکار می‌باشد.

                                

عمل تربیتى در خانواده به منزله پاسدارى از فطرت توحیدى فرزند است این پاسداری یک وظیفه بزرگ تربیتى و اخلاقى است که عمل به آن مهم‌ترین کارکرد خانواده را فعلیت مى ‏بخشد. امام سجاد (ع) در رساله ی حقوق فرمودند:« حق فرزند تو اینست که بدانى او از توست و هرگونه که باشد چه نیک و چه بد، در دنیاى گذرا به تو منسوب است و تو در آن چه به او سرپرستى دارى مسئول هستى، در ادب نیکو و راهنمایى به سوى پروردگار و یارى او بر طاعت خداوند درباره تو و خودش. پس بر این کار پاداش مى ‏گیرى اگر درست عمل کنى، و کیفر مى‏ بینى اگر نادرست عمل نمایى. پس او را چنان تربیت کن که با اثرى که بر او مى‏ گذرى در دنیا زیبایى بیافرینى و با قیام شایسته به وظیفه ‏اى که نسبت به او دادى در نزد خداوند معذور باشى که هیچ قوتى نیست مگر از خداوند.»

 در این سخن، امام سجاد (ع) تربیت نیکو و آموزش عقیده توحیدى و کمک براى ایجاد رفتار صحیح در فرزند را بیان کرده‏اند و سپس انجام این وظایف را موجب سعادت دنیا و آخرت والدین دانسته ‏اند. در روایتى امیرالمۆمنین (ع) همین وظایف را ذکر فرموده ‏اند:«حق فرزند بر پدر آن است که او را نام نکو نهد، نیکش پرورد و قرآنش تعلیم دهد.»

آری، آموزش قرآن به معناى آموزش همه عقایدى است که دلالت فرزند به سوى خدا را محقق مى ‏سازد. پرورش نیکو به معناى ادب آموزى و ایجاد رفتار صحیح سعادت بخش می‌باشد. محیط خانواده اولین محیط اجتماعى است که فرزند تجربه مى‏کند. او از اعضاى خانواده به ویژه پدر و مادر بیشترین تأثیر را مى‏ پذیرد، زیرا حمایت خود را از آنان تجربه کرده و همواره دیده است که ضعف ‏هاى جسمى وی را والدین جبران مى ‏کنند. این تجربه‏ ها موجب اطمینان او نسبت به آنان مى ‏شود و این اطمینان باعث پذیرندگى فرزند از پدر و مادر مى‏ گردد. بنابراین اگر والدین در این زمان عقاید صحیح را به وی بیاموزند، قلب نیالوده فرزند آن را مى‏ پذیرد و عادات لازم و متناسب با عقاید صحیح را مى‏ یابد.

 

مسئولیت پدران

روزى عده‌ای از کودکان در کوچه مشغول بازى بودند.

پیامبر (ص) در حین عبور، چشمش به آن‌ها افتاد و خواست نقش بسیار بزرگ پدران و مسئولیت سنگین آنان را در رشد کودک به همراهانشان گوشزد کند. فرمود: «واى بر فرزندان آخرالزمان از دست پدرانشان.» اطـرافـیـان پیغمبر (ص) با شنیدن این جمله به فکر فرو رفتند. لحظه‌ای اندیشیدند شاید منظور حضرت، فرزندان مشرکان است که در تربیت فرزندانشان کوتاهى می‌کنند؛ عرض کردند: «یا رسول اللّه، آیا منظورتان مشرکین است؟»

« نـه، بلکه پدران مسلمانى را می‌گویم که چیزى از فرایض دینى را به فرزندان خود نمی‌آموزند و اگـر فـرزنـدانشان پاره‌ای از مسائل دینى را فراگیرند، پدران آن‌ها، ایشان را از اداى این وظیفه باز می‌دارند.»

 اطرافیان پیامبر (ص) با شنیدن این سخن، تعجب کردند که آیا چنین پدران بى مسئولیتی نیز هستند. حضرت که تعجب آنان را از چهره‌شان خوانده بود ادامه داد: «تنها به این قانع هستند که فرزندانشان از مال دنیا چیزى را به دست آورند... من از این قبیل پدران بیزار و آنان نیز از من بیزارند.»

 بنابراین، در تربیت فرزند نیز همچون سایر قلمروهاى زندگى، باید اصول ثابت را از امور متغیر جدا ساخت و به این حقیقت توجه کرد که برخى از آداب و ظواهر زندگى تغییر مى ‏کند و روابط اخلاقى و نیازمندى ‏هاى زندگى اجتماعى دگرگون مى‏ شود. تربیت فرزند را باید با آگاهى از تفاوت‏ هاى خود و فرزندان از حیث فضاى فرهنگى و مناسبات اجتماعى صورت داد. باید فرزند را آماده ساخت تا اصول ثابت و نامتغیر اخلاق را متناسب با ظرف زمانى و مکانى زندگى خود رعایت کند. این آمادگى او را براى مقابله با تلقینات مسموم توانا مى ‏سازد و امنیت اخلاقى او را در دوران جوانى و بعد از آن تضمین مى‏نماید. به امیرالمۆمنین (ع) نسبت داده شده است که فرمودند: «فرزندان خود را به اخلاقى متناسب با روزگارشان مۆدب سازید؛ فرزندان خود را به اخلاق خودتان تربیت نکنید زیرا آنان براى زمانى غیر از زمان شما آفریده شده‏ اند.

آری، یکى از اهداف تعلیم و تربیت فرزند در خانه و مدرسه، آماده سازى او براى زندگى در اجتماع و تعقیب اهداف جامعه الهى است. به همین دلیل برخى از آموزش‏ها براى وی ضرورى است و باید آموزش‏ها را از خانه آن شروع کرد. نمونه مشهور و بارز این گونه آموزش‏ها در روایتى دیگر از امیرالمۆمنین (ع) آمده است: «فرزندان خود را شنا و تیراندازى بیاموزید»

 اگر بپذیریم که این دو ماده آموزشى به سبب آن است که فرزند را براى انجام وظایف اجتماعى آماده کند، طبعاً نمى‏ توان در همین دو ماده آموزشى متوقف شد؛ بلکه باید به تناسب زمان و نیازمندى‏ هاى جامعه اسلامى، مواد آموزشى متنوع دیگرى را نیز در نظر داشت.

 در نهایت، تأکید مى‏ کنیم که فرزند موهبتى است که به امانت در اختیار والدین قرار گرفته است. باید این موهبت را گرامى داشت و از اکرام و احترام او فروگذاری نکرد، چرا که سلامت روح او در احترام کردن اوست و تربیت اخلاقى وی در سایه اکرام و احترامش موفق‏ تر خواهد بود.

 منبع : سایت تبیان

اصل پوشش ظاهر(حجاب) و دارا بودن صفت کمالی عفاف برای زن مؤمنه یکی از وظایف دینی و انسانی به شمار می رود که زنان مسلمان جهت حفظ قوی و کسب رضایت خدا و رسول خدا صلی الله علیه و آله و ابراز بندگی خدا از طرفی، و جهت حفظ امنیت اخلاقی اجتماع از سوی دیگر باید ملتزم به آن باشند.

یکی از پیام های صریح زندگی فاطمه زهرا سلام الله علیها اهمیت دادن آن بانوی گرامی به حجاب و پوشش در حد فوق العاده می باشد که در این مختصر به ذکر دو روایت کفایت می کنیم.

1-  از امام کاظم علیه السلام روایت است که علی علیه السلام فرمود: نابینائی اجازه خواست و بر فاطمه سلام الله علیها وارد شد پس حضرت زهرا خود را از او پوشاند، رسول خدا صلی الله علیه و آله به وی فرمود: برای چه خود را از او می پوشانی در حالی که تو را نمی بیند؟ فاطمه سلام الله علیها عرض کرد: اگر او مرا نمی بیند همانا من او را می بینم و وی بوی مرا استشمام می کند. آنگاه رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمودند: گواهی می دهم که بی شک تو پارة تن منی {1}  از این روایت علاوه بر پوشاندن بدن، لزوم پوشش بوی عطر زنان هم از مردان نامحرم فهمیده می شود.

2- و نیز علی علیه السلام می فرمایند: خدمت رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله بودیم، آن حضرت پرسید چه چیزی برای زنان نیکو و رواست؟ حضرت زهرا سلام الله علیها فرمودند: «خیر للنساء أن لا یرین الرجال و لا یراهنّ الرجال {2}   آنچه برای زنان نیکوست اینکه بدون ضرورت مردان نامحرم را نبینند و نامحرمان نیز او را ننگرند.

حضرت زهرا سلام الله علیها در عبادت و عصمت به حدّی رسیده بود که در حدیث متفق میان شیعه و اهل سنت آمده است که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در رابطه با عصمت و عبادت آن حضرت فرمودند: «إن الله یغضب لغضبک فاطمة و یرضا لرضاک» ای فاطمه سلام الله علیها: خداوند با خشم تو خشم می کند و با رضای تو راضی می شود{3}  آن حضرت گاهی تا صبح مشغول عبادت می شد، حضرت امام حسن علیه السلام می فرمایند: شب جمعه ای دیدم که مادرم همواره در رکوع و سجود بود تا اینکه صبح شد و می شنیدم که برای مردان و زنان مؤمن دعا می کرد و نام می برد ولی برای خود دعا نکرد. گفتم: ای مادر چرا برای خویش دعا نمی کنی همانگونه که برای دیگران دعا می کنی؟ فرمود: پسرم اوّل همسایه بعد خانه{4}

این روایات علاوه بر اینکه تأکید بر شب زنده داری ها و عبادتهای آن حضرت دارد می رساند که حضرت زهراء نسبت به اطرافیان و همسایگان خویش بی تفاوت نبودند و همواره در حقّ بندگان خوب خدا خیرخواه و برای رفع حوائج آنان دعا می کردند.

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در مورد دخت گرامیش می فرمود: فاطمه حوریه ای انسانی است، هرگاه در محراب در مقابل خداوند خویش می ایستد. نور او برای ملائکه آسمان همچون نور ستاره ها برای اهل زمین می درخشد، خداوند عزوجل می فرماید: ای فرشتگان من بنگرید به بندة من فاطمه، سرور بندگانم، که در مقابل من ایستاده و بند بند بدن او از خوف من می لرزد و با خشوع قلب خود به عبادت من روی آورده است، شما را گواه می گیرم که شیعیان او را از آتش جهنم امان دادم {5}

حسن بصری با اینکه از طرفداران اهل بیت علیهم السلام نیست می گوید: در این امت کسی عابدتر از فاطمه سلام الله علیها نبود، آنقدر به عبادت می ایستاد که قدمهایش وَرم می نمود{6}

حضرت زهرا سلام الله علیها در لحظات آخر عمر خویش همچون ایام گذشته مشغول عبادت و راز و نیاز با حضرت احدیت بود و شیعیان و پیروان اسلام و نیز در حقّ گنهکاران و خطا پیشه گان امت اسلامی دعا می کرد و طلب مغفرت برای آنان از بارگاه خداوند متعال داشت. اسماء همسر جعفر طیار نقل می کند که در لحظه های آخر عمر حضرت زهراء سلام الله علیها متوجه آن بزرگ بانوی عالم بودم، ابتداء غسل کرد و لباسهایش را عوض نمود و در خانه مشغول راز و نیاز با خدا شد. جلو رفتم، فاطمه سلام الله علیها را دیدم که رو به قبله نشسته و دستها را به سوی آسمان بلند کرده و چنین دعا می کند: «إلهی و سیدی أسئلک بالّذین اصطفیتهم و ببکاء ولدی فی مفارقتی أن تغفر لعصاة شیعتی و شیعة ذریتی. پروردگارا، بزرگوارا، بحقّ پیامبرانی که آنها را برگزیدی و به گریه های فرزندانم در فراق من، از تو می خواهم گناهکاران شیعیان من و شیعیان فرزندان مرا ببخشائی {7} »

و اینها خود بزرگترین درس از زندگی سرشار از ایمان آن حضرت می باشند که می توانند تحولّی عمیق در دلهای خفته و پژمرده از غفلت و نادانی انسانها در تمامی قرون و بالاخص در عصر حاضر ایجاد کنند. امید است با پیروی از ائمه اطهار علیهم السلام بتوانیم زندگی پر از معنویت و ایمان برای خود و جامعه خود بسازیم. در پایان حدیثی از حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله در رابطه با حضرت زهراء سلام الله علیها ذکر می کنیم. انشاءالله که بتوانیم در زمرة محبان واقعی اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام قرار گیریم.

قال رسول الله صلی الله علیه و آله: «من أحب فاطمه ابنتی فهو فی الجنة معی و من أبغضها فهو فی النار. یا سلمان، حبّ فاطمه ینفع مائة من المواطن: رسول خدا صلی الله علیه و آله به سلمان فرمودند: ای سلمان، هر کس دخترم را دوست بدارد او بامن در بهشت است و هر کس او را دشمن بدارد او در آتش است. ای سلمان، حبّ فاطمه سلام الله علیها در صد جایگاه سود می دهد، آسانترین آن جایگاه ها مرگ و قبر و میزان و صراط و محاسبه است. هر کس از او، دخترم راضی باشد من از او راضیم و هر کس من از او راضی باشم خدا از او راضی باشد و هر که بر او خشم کند من بر او خشم کنم و هر کس بر او خشم نمایم خدا بر او خشم کند. ای سلمان، وای بر کسی که به او و شوهرش ستم کند. وای بر کسی که به ذرّیة او ستم کند {8} »

تسبیحات حضرت زهرا سلام الله علیها

روایتی در کتاب های متعدد از جمله «من لا یحضر الفقیه» آمده که امیر مؤمنان علی علیه السلام خطاب به مردی از بنی سعد فرمود: این جریان را از خود و فاطمه به شما می گویم: فاطمه نزد من بود و فاطمه کسی بود که در امور زندگی و کار منزل بسیار زحمت می کشید، با مشک آب می آورد، و آسیاب می کرد تا این که دست او زخم می شد، خانه را جارو می کرد تا این که لباس او غبارآلود می شد، و در کارهای پختن غذا زحمت می کشید و از این جهت بسیار خسته و لباس های او از دود هیزم سیاه می شد. من روزی به او گفتم اگر نزد پدرتان بروید و از او خدمت کاری بخواهید که در کارهای منزل به شما کمک کند، شاید از این زحمت ها مقداری راحت شوید.

فاطمه نزد پیامبر صلی الله علیه و آله رفت، دید افرادی در حضور پیامبر هستند. فاطمه حیاء کرد و چیزی به پیامبر نگفت و برگشت، اما پیامبر فهمید که فاطمه برای کاری آمده بوده است. فردای آن روز، حضرت آمد و فرمود: یا فاطمه دیروز برای چه کاری نزد من آمده بودی؟ ما ترسیدیم که اگر چیزی نگوییم شاید حضرت بلند شود و برود، لذا جریان را مطرح کردیم و کارهای سنگینی را که فاطمه در منزل انجام می داد و سبب خستگی او می شد با حضرت بازگو نمودیم. حضرت در پاسخ فرمود: آیا به شما چیزی که از خدمت کار منزل بهتر باشد نیاموزم؟ بعد فرمود: 34 مرتبه «الله اکبر»، و 33 مرتبه «الحمد لله» و 33 مرتبه «سبحان الله» بگویید. بعد فاطمه سر بلند کرد و سه بار گفت: ما از خدا و رسول خدا راضی شدیم {9}  این اصل جریان بوجود آمدن تسبیح حضرت زهرا سلام الله علیها بود اما به دلیل اهمیت این ذکر شریف، چند نمونه از روایاتی را که درباره فضیلت آن وارد شده بازگو می کنم.

1- امام صادق علیه السلام فرمود: «من سبح تسبیح فاطمة سلام الله علیها غفرالله له: یعنی هر کسی تسبیح حضرت فاطمه بجا آورد خداوند گناهان او را می آمرزد{10}»

2- نیز امام صادق علیه السلام فرمود: «تسبیح الزهراء فاطمه سلام الله علیها فی دبر کل صلاة احبّ الی من صلاة الف رکعةٍ فی کل یوم: یعنی بجا آوردن تسبیحات حضرت فاطمة زهرا در تعقیب هر نماز برای من از هزار رکعت نماز در هر روز محبوب تر است{11}»

3- یکی از روات می گوید نزد امام صادق علیه السلام از سنگینی گوشم شکایت کردم. حضرت فرمود: «علیک بتسبیح فاطمه سلام الله علیها: یعنی بر شما باد به گفتن تسبیحات حضرت زهرا{12}»

پی نوشت ها:

{1} قزوینی، سید محمدکاظم، فاطمة الزهرا از ولادت تا شهادت، ترجمه علی کرمی، انتشارات نشر مرتضی، چاپ چهارم، 1382ش، ص330.

{2}  نیلی پور، مهدی، فرهنگ فاطمیه، اصفهان، انتشارات مرکز فرهنگی شهید مدرس، چاپ سوم، 1382ش، ص250.

{3}  شیخ طبرسی، فضل بن حسن، اعلام الوری با علام الهدی، مؤسسه آل البیت، لإحیاء التراث، چاپ اول، 1417ق، ج1، ص294.

{4}  علامه مجلسی، تاریخ چهارده معصوم(ع)، چاپ نهم، انتشارات سرور، 1382ش، ص193.

{5}  قزوینی، سیدمحمدکاظم، فاطمة الزهرا از ولادت تا شهادت، ترجمه علی کرمی، انتشارات نشر مرتضی. چاپ چهارم، 1382ش، ص301.

{6}  همان.

{7}  فرهنگ فاطمیه، همان، ص15.

{8}  همان، ص13.

{9}  شیخ صدوق، محمد، من لا یحضره الفقیه، ج1، ص 320.

{10}  حلی، وسایل الشیعه، قم، نشر مؤسسه اهل البیت، 1416 ق، ج 6، ص 439، کتاب صلوة، باب 7.

{11}  مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، بیروت، نشر دار احیاء، 1403هـ ق، ج 82، ص 332.

{12}  همان، ص 334.

 منبع: پایگاه اطلاع رسانی حوزه

فضائل حضرت زهرا ( سلام الله علیها )

چهل حدیث برگزیده از حضرت زهرا (س)

فاطمه (س ) در کلام الهی

فاطمه (س) از نگاه اهلبیت (ع)

وصایای حضرت فاطمه (س) به امام علی (ع)

چند داستان در مورد زندگی حضرت زهرا (س)

بانوی بانوان جهان و سرور عالم

دلنوشته های فاطمی

قصه هجران

روایت پرواز

کوچه پس کوچه های غربت

نواهای فاطمیه( مداحی)

توصیه های ایمنی به دانش آموزان در برابر وقوع زلزله

الف: توصیه‌های ایمنی قبل از زلزله

1- به توصیه‌های ایمنی دبیران و والدین عمل کنید

2- یشنهادهای مطرح شده در مدرسه را به خانه منتقل نمایید و بالعکس.

3- در رابطه با زلزله و راه‌های مقابله با آن به‌صورت انفرادی یا گروهی مطالعه کرده و نتایج آن را به‌صورت مقاله، روزنامه دیواری، عکس، نقاشی، کاریکاتور و غیره به اطلاع سایرین برسانید.

4- نقاط ضعف و قوّت مدرسه و خانه را بررسی کرده و آن را به مدیر مدرسه و والدین اطلاع دهید و جهت رفع نقایص به آنها کمک کنید.

5- در ایام تابستان و اوقات فراغت، در کلاس‌های هلال‌احمر شرکت کنید.

6- مکان‌های امن در کلاس و خانه را جهت پناه‌گیری در هنگام زلزله، بررسی کرده و به‌خاطر بسپارید. این مکان‌ها را به سایرین نیز معرفی کنید.

7- مانور زلزله را حداقل دو بار در سال در مدرسه و خانه انجام دهید.

8- روش‌های امداد و احیای حیات را از دبیران و افراد متخصص فرا گرفته و آن را به هم‌کلاسی‌ها و اعضای خانواده بیاموزید.

9- به‌صورت انفرادی یا گروهی کیف ایمنی را تهیه کرده و در اختیار مدرسه قرار دهید.

10- تهیه کیف ایمنی، جعبة کمک‌های اولیه و کپسول آتش‌نشانی را به والدین نیز پیشنهاد دهید.

11- روش‌های مهار آتش را به خوبی فرا گیرید.

12- مکان کنتور آب، برق، گاز را در خانه و مدرسه به‌ خاطرسپرده تا در صورت لزوم نسبت به قطع آن‌ها اقدام کنید. (البته باید نحوة کار با آنها را نیز یاد بگیرید)

13- در خانه هر گونه ماده آتش‌زا و خطرآفرین را به بیرون خانه منتقل کنید.

14- در خانه و کلاس شیشه‌ها را با نوار چسب یا نایلون‌های بی‌رنگ ایمن کنید.

15- لوازم سنگین را به طبقات پایین قفسه‌ها وکمدها انتقال دهید.

16- قفسه‌ها و کمدها را به‌وسیلة بست‌های(L) ، به دیوار متصل کنید.

17- بر روی لامپ‌های مهتابی جهت جلوگیری از سقوط آنها حفاظ قرار دهید.

18- در راه پلّه و راهروی منزل، وسایلی مانند گلدان قرار ندهید تا هنگام خروج اضطراری مزاحمت ایجاد نکنند.

موارد فوق را در مدرسه نیز انجام دهید.

19- موارد زیر را در یک کارت یادداشت کرده و در کیف مدرسه، کیف پول یا کیف گردنبند قرار دهید:

- مشخصات فردی

- آدرس منزل

- تلفن(های) تماس ضروری

- گروه خونی

- بیماری خاص و داروی ویژه درصورت ابتلا

20- با مراکز مرتبط با مسئلة زلزله، جهت کسب اطلاعات و راهنمایی‌های لازم ارتباط برقرار کنید و نتایج حاصل را به سایرین اطلاع دهید.

 

ب: توصیه‌های ایمنی در هنگام زلزله

1- خونسردی و آرامش خود را حفظ کنید.

2- به‌سمت درب‌ خروج هجوم نبرید.

3- از دستورات معلم و والدین اطاعت کنید.

4- از آسانسور استفاده نکنید.

ب)1- داخل کلاس(اتاق)

1- به زیر میز رفته و با دو دست محکم پایه‌های میز را بگیرند.

2- در چهارچوب در، گوشه کلاس(اتاق) و زیر ستون‌های اصلی نیز می‌توانید پناه بگیرید.

3- اگر در طبقات زیرزمین هستید، در مکانی امن جای گرفته و تا پایان لرزش آنجا بمانید.

 

ب)2- داخل سالن:

1- به گوشة سالن و یا زیر ستون‌های اصلی رفته و خود را به دیوار بچسبانید.

2- در راه پله با دو دست سر را گرفته، بنشینید وخود را به یک سمت پله بکشانید و از بالا یا پایین رفتن بپرهیزید.

 

ب)3- داخل آزمایشگاه، کارگاه وکتابخانه:

1- ازقفسه‌ها فاصله بگیرید.

2- به زیر میز رفته و ضمن گرفتن پایه‌های آن، از سر خود محافظت کنید.

 

ب)4- داخل حیاط:

1- ضمن حفظ آرامش از دیوار و ساختمان مدرسه فاصله بگیرید.

2- در جای مناسب نشسته و با دو دست سر خود را بگیرید.

 

ب)5- درخیابان:

1-از ساختمان‌های بلند و تیرهای برق فاصله بگیرید و در ضمن مراقب اطراف باشید.(مثل سایر افراد و اتومبیل‌ها و غیره)

2-به فضای باز رفته و در مکانی امن پناه بگیرید.

3- اگر فضای باز و امن در دسترس نبود، در کنار ماشین‌هایی که پارک شده‌اند بروید، بنشینید و با دو دست محکم از سر خود محافظت کنید.

توجه:

•    در هنگام زلزله درصورتی از جای خود حرکت کنید که مطمئن باشید، حداکثردر عرض 10 ثانیه به مکان امن خواهید رسید. در غیر این صورت در نزدیکترین مکانی که امنیت نسبی دارد پناه بگیرید.

•    درتمام حالات اگر نزدیک درب خروجی طبقه همکف هستید، با احتیاط خارج شده و به فضای باز و مکان امن بروید و مراقب اشیاء پرتابی از ساختمان‌ها باشید.

•    در تمام حالات تا اتمام لرزش‌ها در جای خود ثابت بمانید و پس از آن ضمن اطمینان از سلامتی خود، با احتیاط از محیط خارج شده و به فضای باز و مکان امن بروید.

 

ج:توصیه های ایمنی بعدازلزله

1- بعد از اتمام لرزش‌ها پس از بررسی و اطمینان از وضعیت سلامتی خود، با احتیاط از محل خارج شوید و به محیط امنی بروید.

2-  خونسردی و آرامش خود را حفظ کنید.

3- هم‌کلاسی‌ها و دبیر(یا اعضای خانواده که سالم هستند) را پیدا کرده و با هماهنگی عمل کنید.

4- در صورت آسیب‌دیدگی جزئی، به‌کمک دیگران خود را به‌صورت سرپایی مداوا کرده و سپس به کمک سایرین بشتابید.

5- از پراکنده شدن پرهیز کنید.

6- مجروحین را بسیار با احتیاط حرکت دهید.

7- از تجمع بی‌مورد در اطراف مجروحین بپرهیزید.

8- به نیروهای انتظامی و هلال‌احمر کمک کنید و از دستورات آنها پیروی کنید.

9- از وارد شدن به محل‌های نیمه تخریب بپرهیزید.

10- به محض استشمام بوی گاز در صورت امکان فلکه اصلی را قطع کنید و اگر نتوانستید، فوراً محل را ترک کنید.

11- آتش‌سوزی‌های کوچک را مهار کنید.

12- جهت جلوگیری از شیوع بیماری‌، مواد آلوده را از محیط دور ساخته یا با خاک بپوشانید.

13- از طریق رادیو از دستورات مسئولین مطلع شده و آنها را انجام دهید.

14- مراقب پس لرزه‌ها باشید.

15- مکانی امن را جهت استراحت و ذخیره مواد دارویی و غذایی آماده کنید.

16- مواد دارویی و غذایی را به‌موقع و صحیح مصرف کنید تا بعداً دچار مشکل نشوید.

17- در موارد بسیارضروری، از تلفن استفاده کنید.

 

الف: نحوه عملکرد دبیران قبل از زلزله

انجام موارد زیر به دبیران محترم توصیه می‌گردد:

1- تشکیل شورای ایمنی در مدارس. (متشکل از مدیر، نماینده دبیران، نماینده دانش آموزان و نماینده انجمن اولیا و مربیان)

2- بررسی وضعیت ایمنی کلاس و مدرسه، گزارش نقاط ضعف به مدیر مدرسه و تلاش در جهت رفع آن‌ها.

3- ارتباط با والدین دانش‌آموزان جهت هماهنگی نوع آموزش و تبادل نظرات.

4- دعوت از مسئولین مرتبط با زلزله و مدیریت بحران جهت تبادل اطلاعات و دستیابی به راهکارهای مناسب.

5- آشنایی دانش‌آموزان با زلزله و پیامدهای آن و بازدید از مراکزی مانند: جمعیت هلال احمر و سایر نهادهای مرتبط.

6- برگزاری مسابقه مقاله‌نویسی، روزنامه دیواری، عکس، کاریکاتور در مورد موضوع مقابله با زلزله و نمایش فیلم‌های آموزشی در این راستا.

7- اگر موضوع مورد تدریس معلم با زلزله مربوط می‌شود، دربارة آن بحث شود تا ترس از زلزله کاهش یافته و موجب افزایش آگاهی و بروز رفتار مناسب در هنگام حادثه شود.

8- تقسیم‌بندی دانش‌آموزان به گروه‌های 5-3 نفری و آموزش نحوه کار گروهی به آنها تا هنگام حادثه و بعد از آن وحدت عمل وجود داشته باشد.

9- آموزش کمک‌های اولیه، امداد و نجات به دانش‌آموزان. (توسط دبیریا افرادمتخصص)

10- معرفی و ارائه کتاب‌های آموزشی پیرامون موضوع آمادگی در سوانح و امدادرسانی.

11- معرفی مکان‌های امن در کلاس، آزمایشگاه، حیاط مدرسه، خیابان و منزل وآموزش نحوة پناه‌گیری مناسب در هنگام زلزله. (مکان‌های امن: زیرمیز، گوشه دیوار، زیر ستون‌های اصلی، کنار دیوارهای داخلی و دور از اشیائی که امکان سقوط آنها وجود دارد.

12- معرفی مسیرهای خروج اضطراری در کلاس، آزمایشگاه، حیاط مدرسه و منزل و آموزش نحوه خروج.

13- اجرای مانور زلزله و امداد حداقل دوبار در طی سال تحصیلی و بررسی نقاط ضعف و قوت آن.

14- پاک‌سازی کلاس و مدرسه از هر گونه عامل آتش‌زا و خطرآفرین.

15- تجهیز لولة اصلی گاز و آب به شیر برش خودکار جهت قطع فوری آنها در هنگام زلزله.

16- قراردادن لوازم امداد و ایمنی در مکان امن و قابل دسترس.

17- تجهیز کلاس، آزمایشگاه و سالن به جعبه کمک‌های اولیه و کپسول آتش‌نشانی و آموزش نحوه استفاده از آنها به دانش‌آموزان.

18- ایمن‌سازی شیشه‌ها با نوار چسب یا نایلون‌های بی‌رنگ.

19- انتقال لوازم سنگین و مواد شیمیایی خطرناک، درآزمایشگاه و کارگاه، به طبقات پایین.

20- اتصال قفسه‌های کتابخانه، کارگاه و آزمایشگاه به دیوار توسط بست‌های محکم.

21- تعبیه حفاظ روی لامپ‌های مهتابی جهت جلو‌گیری از سقوط آنها.

22- دبیران و دانش‌آموزان موارد زیر را یادداشت کرده و در کیف پول، کیف گردنبد و یا  کیف مدرسه قراردهند:

- مشخصات فردی

- آدرس منزل

- تلفن(های) تماس ضروری

- گروه خونی

- بیماری خاص وداروی ویژه درصورت ابتلا

23-به دانش‌آموزان بیاموزید که در هنگام زلزله به سمت درب‌های خروج هجوم نبرند و آرامش خود را حفظ کنند.

24- موارد فوق را به خانوادهایشان نیز منتقل کنند.

 

ب:  نحوة عملکرد دبیران در هنگام از زلزله

اگر در هنگام تدریس، زلزله رخ دهد، دانش‌آموزان به شدت نیازمند راهنمایی معلم خود هستند و معلم باید در این لحظة حساس، دستوراتی قاطع و صحیح ارائه دهد. به دبیران محترم توصیه می‌گردد تا در هنگام زلزله، ضمن حفظ آرامش و خونسردی، موارد زیر را انجام دهند:

ب)1- داخل کلاس:

1- از هجوم بردن به سمت درب کلاس پرهیز کنید.

2- دانش‌آموزان به زیر میزرفته و با دو دست، محکم پایه‌های میز را بگیرند.

3- خود نیز در چهارچوب در، گوشه کلاس و یا زیر یک میز محکم پناه بگیرید.

 

ب)2- داخل سالن:

1- به گوشه سالن و یا زیر ستون‌های اصلی رفته و خود را به دیوار بچسبانید.

2- در راه‌پله با دودست سر را گرفته، بنشینید و خود را به یک سمت پله بکشانید و از بالا یا پایین رفتن بپرهیزید.

 

ب)3- داخل آزمایشگاه،کارگاه وکتابخانه:

1- ازقفسه‌ها فاصله بگیرید.

2- به زیر میز رفته و ضمن گرفتن پایه‌های آن از سر خود محافظت کنید.

 

ب)4- داخل حیاط:

1- ضمن حفظ آرامش از دیوار و ساختمان مدرسه فاصله بگیرید.

2- در جای مناسب نشسته و با دو دست سر خود را بگیرید.

توجه:

·   در هنگام زلزله درصورتی از جای خود حرکت کنید که مطمئن باشید، حداکثردر عرض 10 ثانیه به مکان امن خواهید رسید. در غیر این صورت در نزدیکترین مکانی که امنیت نسبی دارد پناه بگیرید.

·   درتمام حالات اگر نزدیک درب خروجی طبقه همکف هستید، با احتیاط خارج شده و به فضای باز و مکان امن بروید و مراقب اشیاء پرتابی از ساختمان‌ها باشید.

·   در تمام حالات تا اتمام لرزش‌ها در جای خود ثابت بمانید و پس از آن ضمن اطمینان از سلامتی خود، با احتیاط از محیط خارج شده و به فضای باز و مکان امن بروید.

 

ج: نحوة عملکرد دبیران بعد از زلزله

در صورت عدم آسیب‌دیدگی کلی شهر، مدارس بنا به دلایل زیر نقش بسیار حیاتی بعد از زلزله دارند:

1-    به‌علت نوع ساختمان می‌توان به‌عنوان بیمارستان، اسکان اضطراری و غیره از آن استفاده کرد.

2-    به‌علت داشتن کادر مدیر ومدبر، در سازماندهی نیروهای مردمی و عملیات امداد بسیار کارساز و گره گشا می‌باشند.

 

بعد از زلزله انجام امور زیر به دبیران محترم توصیه می‌شود:

1- بعد از اتمام لرزش‌ها پس از بررسی و اطمینان از وضعیت سلامتی خود، با احتیاط از محل خارج شوید و به مکان امنی بروید.

2- درصورت آسیب‌دیدگی جزئی به‌کمک دیگران خود را به‌صورت سرپایی مداوا کرده و سپس به کمک سایرین بشتابید.

3- مهمترین کار در این مرحله ابتدا هدایت دانش‌آموزان به فضای باز و امن و سپس نجات افرادی است که زیرآوار مانده‌اند. پس از آن مجروحین را با احتیاط به محیط امن و پاکیزه انتقال داده تا مداوای تکمیلی صورت گیرد.

4- دانش‌آموزان پس از زلزله وحشت زده هستند، آنهارا به آرامش و خونسردی دعوت کرده و از پراکنده‌شدن آنها جلوگیری کنید. پس ازرسیدگی به وضعیت سلامتی آنها، به‌طور گروهی کارهای لازم را انجام دهید.

5- از وارد شدن به محل‌های نیمه تخریب شده بپرهیزید.

6- به محض استشمام بوی گاز در صورت امکان فلکه اصلی گاز را قطع کنید و اگر نتوانستید، فوراً محل را ترک کنید.

7- آتش سوزی‌های کوچک را مهار کنید.

8- از تجمع بی‌‌مورد در اطراف مجروحین بپرهیزید.

9- جهت جلوگیری از شیوع بیماری، مواد آلوده را از محیط دور ساخته یا با خاک بپوشانید.

10-از طریق رادیو ترانزیستوری از دستورات مسئولین مطلع شده و آنها را انجام دهید.

11-مراقب پس‌لرزه‌‌ها باشید.

12- مکانی امن را جهت استراحت و ذخیره مواد دارویی و غذایی آماده کنید.

13- مواد دارویی و غذایی را به موقع و صحیح مصرف کنید تا بعداً دچار مشکل نشوید.

14-به نیروهای انتظامی و هلال‌احمر کمک کنید و از دستورات آنها پیروی کنید.

15- در موارد بسیار ضروری، از تلفن استفاده کنید.

منبع: سایت اداره کل مدیریت بحران استان آذربایجان غربی