پیشتازان طبس

۲۷ مطلب با موضوع «مدرسه آداب» ثبت شده است


پیامبر اکرم (ص):  اَحَبُ البِلاد اِلیَ الله مساجِدِها .  محبوب ترین جای شهرها در پیش خدا مسجدهاست.

- همیشه سعی کنیم با وضو در مسجد حضور یابیم.

- با بهترین  لباس و تمیز و پاکیزه به مسجد برویم.

- برای حضور در مسجد حتی الامکان با عطر ، خود را خوشبو کنیم.

- خوب است برای نماز ، هنگام اذان یا زود تر به مسجد برویم.

- سعی کنیم نماز را با جماعت  د ر مسجد بجا آوریم.

- احترام به بزرگتر ورعایت حال دیگران را مورد توجه قرار دهیم.

- بچه های هم سن و سال خود را برای حضوردر مسجد محله تشویق کنیم.

  • حسین توکلی

- چند دقیقه قبل از زنگ شروع ، در مدرسه حضور یابیم و با نام خدا و باسلام گفتن وارد کلاس شویم.

- از شوخی کردن بی جا و بی مورد جدا پرهیز کنیم.

- با نشاط و تمرکز حواس به انتظار مربی یا معلم بنشینیم.

- درحضور معلمین ، مربیان در محیط مدرسه و کلاس با احترام  برخورد نماییم.

- در مدرسه از وسایل شخصی خود مثل لیوان و صابون و حوله استفاده کنیم.

- در کلاس درس و مدرسه از سر و صدای بیجا و بلند خودداری کنیم.

- همزمان با ورود معلم و مربی به کلاس درس ، متین ، ساکت و آرام از جایمان بلند شده و به این وسیله به شخصیت ارزشمند او احترام می گذاریم.

- چنانچه در کلاس درس مطلبی از درس را نفهمیدیم برای رفع آن در وقت مناسب از مربی یا معلم سوال نماییم.

- از وسایل داخل مدرسه و کلاس درس محافظت کرده و خوب نگهداری کنیم.


منبع: دانش معرفتی پیشتازان سازمان دانش آموزی
  • حسین توکلی


« ان الله نظیف و یحب النظافه »

- نکات بهداشتی را رعایت کنیم تا سالم و با نشاط باشیم.

- در هنگام نشستن همیشه صاف بنشینیم تا پشتمان خم نشود.

- می دانیم ورزش مایه ی نشاط است.

- شبها زود بخوابیم تا صبح زود با نشاط و سرحال باشیم.

- حمام کردن موجب نشاط و شادابی است و حداقل دوبار در هفته به حمام برویم. 

- تماس با اشیا مختلف ،دستهارا آلوده می کند ،بنابر این هنگام  ورود به خانه اول دستها را بشوئیم.

- قبل از غذا خوردن ، حتما دستها را با آب وصابون ، خوب بشوئیم 

- بعد از دستشویی طهارت گرفته و دستها را با آب و صابون خوب بشوییم.

- ناخن بلند ، بهترین جا برای تجمع میکروبهاست. بنابر این همیشه ناخن ها را کوتاه نگه داریم.

- لای انگشتان پا محل مناسبی برای رشد میکروبهاست ، همیشه پاها را شسته و بعد ، خوب خشک کنیم

 - برس زدن و شانه کردن موها موجب سلامتی موها می شود ، هر روز مدتی موها را شانه بزنیم.


منبع : دانش معرفتی تشکیلات پیشتازان سازمان دانش آموزی

  • حسین توکلی

گفتار آدمی بیانگر شخصیت اوست. انسان‌های مؤدب و باشخصیت هرگز در بدترین شرایط هم حاضر نیستند گفتار خود را به آنچه در خور شأنشان نیست، بیالایند.
آدمی مخفی است در زیر زبان
این زبان، پرده است درگاه دهان
چون که بادی، پرده را در هم کشید
سرّ صَحن خانه شد بر ما پدید1
سخن گفتن آدابی دارد که مهم‌ترین آنها را می‌آوریم:

میانه‌روی در گفتار
...............................
میانه روی در هر امری، پسندیده است، ولی در گفتار، پسندیده‌تر. میانه‌روی در گفتار موجب می‌شود گوینده سخن از یک سو از گفتن درمانده نباشد و اشتباه‌ها و لغزش‌های گفتاری او کاهش یابد و از سوی دیگر، شنونده از سخن گوینده، خسته نشود.
امام علی(ع) درباره میانه‌روی می‌فرماید: "خَیرُ الْکَلامِ ما لاتُمِلُّ ولا یقِلُّ؛ بهترین گفتار آن است که نه خسته‌کننده باشد، نه بسیار کم. "2 همچنین می‌فرماید: "پرگویی، مرد حکیم را می‌لغزاند و انسان بردبار را خسته می‌سازد. پس در سخن پرگویی نکن که دلگیر سازی و کم مگوی تا خوار شوی ".3

سنجیده بودن گفتار
.................................
از دیگر آداب سخن گفتن، عاقلانه و با تفکر گفتن است. به تعبیر دیگر، بررسی همه‌جانبه کلام قبل از آغاز سخن است که از اشتباه‌ها و خطاهای احتمالی دور باشد. امام علی(ع) می‌فرماید: "مَن تَفَقَّدَ مَقالَهُ قُلَّ غَلَطُهُ؛ کسی که گفتار خود را بررسی کند، اشتباه او کم می‌شود. "4 یا "لِلْعاقِلِ فِی کُلِّ کَلِمة نُبْلٌ؛ عاقل را در هر سخن، زیرکی خاصی است ".5
در حقیقت، انسان عاقل نخست فکر می‌کند، بعد حرف می‌زند، ولی نادان اول حرف می‌زند و بعد فکر می‌کند. چه بسا گفتاری ناسنجیده، مشکل بزرگی برای گوینده پدید آورد، چنان‌که سعدی از قول خردمندان گفته است: "هر که سخن نسنجد، از جوابش برنجد ".6
روایت کنند از حکیم یونانی ارسطو پرسیده شد: "بهترین سخن کدام است؟ " گفت: "آنچه موافق عقل باشد. " گفتند: "پس از آن چیست؟ " گفت: "سخنی که شنونده بپذیرد. " گفتند: "پس از آن چیست؟ " گفت: "سخنی که از عاقبت آن اطمینان داشته باشیم که زیانی متوجه ما نخواهد ساخت. " گفتند: "پس از آن چیست؟ " گفت: "اگر سخن، یکی از این شرایط را نداشته باشد، از صدای چهارپایان است ".7

به جا بودن گفتار
...............................
امام علی(ع) در گفتاری ارزشمند می‌فرماید: "لِکُلِّ مَقامٍ مَقالٌ؛ هر جایگاهی را گفتاری است. "8همچنین می‌فرماید: "لِلْمتکَلّمِ اَوقْاتٌ؛ سخن‌گو را اوقات و حالاتی است ".9
این فرمایش‌های وزین بیانگر آن است که در آداب اسلامی، "هر سخن جایی و هر نکته مقامی دارد. " بسیاری از حرف‌ها و سخن‌ها را نباید در بسیاری از جاها گفت. مثلی است که می‌گوید: "فرزند آدمی‌زاد، دو سال طول می‌کشد تا سخن گفتن را بیاموزد، ولی سی سال طول می‌کشد تا چگونه سخن گفتن و به جا گفتن را یاد بگیرد. " این واقعیت را باید پذیرفت که هرکسی بی‌موقع و بی‌جا حرف بزند، همانند خروس بی‌محل است که وقت سحر را فراموش کرده است و با خواندن بی‌موقع سبب می‌شود مردم آن را خوش ندارند.

قابل فهم بودن گفتار
.....................................
قابل فهم بودن گفتار از دیگر آداب سخن گفتن است. گوینده سخن باید گفتار خود را به گونه‌ای بیان کند که برای شنونده قابل فهم باشد. امام علی(ع) می‌فرماید: "اَحْسَنُ الکلام ما لاتَمجُّه الآذانُ و لایتعِبُ فَهمُهُ الاَفهام؛ بهترین سخن‌ها آن است که گوش‌ها آن را به بیرون نیفکند و فهمیدن آن برای فهم‌ها رنج‌آور نباشد. "10یا می‌فرماید: "اَحْسَنُ الکلام مازانه حَسَن النِّظام وَ فَهِمَه الخاص وَ العام؛ بهترین سخن‌ها آن است که نظام نیکو آن را بیاراید و عام و خاص آن را بفهمند ".11
البته بهتر است گوینده برای فهم بهتر شنونده، از مواردی چون، شعر، حکایت و مثل بهره گیرد، چنان‌که امام علی(ع) می‌فرماید: "لِاَهل الفَهمِ تُصَّرَفُ الْاَقْوالُ؛ برای اهل فهم، گفتارها دگرگون شود. "12 در حقیقت، سخن باید به گونه‌ای باشد که "قبل از اینکه لفظ کلام به گوش رسد، معنی کلام به قلب رسد ".13

جذاب بودن گفتار
..............................
گوینده سخن باید برای اثرگذاری بیشتر بر مخاطبان، سخنان خود را در قالبی جذاب و زیبا عرضه کند. این‌گونه سخنان می‌تواند برای گوینده سخن اعتبار و شخصیت ایجاد کند. برعکس، هر اندازه گوینده با معلومات باشد و نتواند آن را به خوبی به دیگران انتقال دهد، مخاطب خود را خسته خواهد کرد.
از امیرمؤمنان علی(ع) پرسیدند: "از آفریده‌های خداوند کدام زیباتر است؟ " فرمود: "سخن. " پرسیدند: "کدام زشت‌تر است؟ " فرمود: "سخن. " سپس فرمود: "به وسیله سخن روسپید می‌شوند و به وسیله سخن روسیاه می‌گردند. "14 همچنین ایشان فرموده است: "مَن عَذُبَ لسانُهُ کَثُرَ اِخوانُه؛ کسی که زبانش شیرین باشد، برادرانش بسیار شوند. "15 و "ما منْ شَی ء اَجلَبٌ ِلقلبِ الِانسانِ مِنْ لسانٍ؛ برای جلب دل دوستان، چیزی مؤثرتر از زبان نیست ".16
جان مورگان می‌نویسد:
وقتی با شخصی‌ صحبت‌ می‌کنیم و او را متوجه جای دیگری می‌بینیم، باید فوراً به این نکته پی ببریم که نتوانسته‌ایم او را مجذوب خود سازیم. موضوع صحبت ما با آنچه مورد علاقه و نظر اوست، فرسنگ‌ها فاصله دارد.17

نرم بودن گفتار
...............................
نرم بودن گفتار یکی از آداب سخن گفتن در آموزه‌های دینی اسلام است که در تربیت افراد نقش دارد. جالب این است که حتّی با سرکش‌ترین افراد نیز ابتدا باید نرم و لطیف سخن گفت. خداوند هنگامی که حضرت موسی(ع) و برادرش را به سوی فرعون روانه می‌کرد، فرمود: "فَقولا لَهُ قولاً لَینا لَعلَّهُ یتَذَکُّر اَو یخشی؛ و با او سخن نرم گویید، شاید که پند پذیرد یا بترسد. " (طه: 44) از سوی دیگر، اگر سخن گفتن، تند یا بلند و گوش‌خراش باشد، نه تنها نشانه بی‌ادبی است، بلکه گوش شنونده را آزار می‌دهد و او را از گوینده، متوجه سوی دیگر می‌کند.
امام علی(ع) می‌فرماید: "عَوِّّد لِسانِکَ لینَ الکلامَ وَ بَذلَ السَّلام؛ یکثُر مُحِبُّوکَ و یقِلَّ مُبغضِوُکَ؛ زبان خود را به نرمی گفتار و بذل سلام عادت ده تا دوستدارانت، بسیار و دشمنانت کم شوند. "18 همچنین فرموده است: "سُنَّه الْاَخْیار لینُ الْکَلامِ و اِفشاءُ السَّلام؛ روش نیکان، گفتار نرم و آشکار کردن سلام است ".19

مفید بودن گفتار
.................................
رسول خدا صل? الله عل?ه و آله می‌فرماید: "قولُوا خَیراً تُغنِمُوا؛ خیری گویید تا بهره برید. "20 امام علی(ع) نیز می‌فرماید: "خَیرُ القول ما نَفَعَ؛ نیکی گفتار در سودمندی آن است ".21
از دیدگاه آداب دینی، گفتار باید به حال گوینده یا شنونده سودمند باشد. از گفتن سخنان بیهوده و بی‌ارزش که نفعی به حال دنیا و آخرت ندارد، باید خودداری کرد. امام علی(ع) می‌فرماید: "عَجِبتُ لِمَن یتَکلَّم بِما لاینْفَعُهُ فی دنیاهُ و لا یکتَبُ لَهُ اَجرُه فی اُخراهُ؛ در شگفتم از کسی که سخن گوید به چیزی که در دنیا سودش ندهد و برای او در آخرت، پاداشی نوشته نشود ".22
در واقع، اگر گوینده سخن، حرف سودمندی برای گفتن ندارد، بهتر است از گفتن آن صرف نظر کند تا هم وقت دیگران را نگیرد و هم خود را دچار دردسر و زیان احتمالی نسازد. امام علی(ع) باز در این مورد می‌فرماید:
در شگفتم از کسی که سخن درباره چیزی گوید که اگر از او نقل شود، زیانش می‌رساند و اگر از او نقل نشود، سودی ندهد.23

عامل بودن به گفتار
......................................
در آداب دینی، گوینده سخن باید به آنچه می‌گوید، عامل باشد و از آنچه بدان عمل نمی‌‌کند، بپرهیزد. در آداب اسلامی آنچه به گفتار گوینده ارزش می‌بخشد، عمل به گفتار است. امام علی(ع) در این باره می‌فرماید:
المرء یوزَنُ بقولِهِ و یقَوَّمُ بفعله فَقُلْ مَا تَرجَّحُ زِنَتُه، وَ افْعَلْ ما تَجِلُّ قیمُتُه.24
آدمی سنجیده شود به گفتارش و قیمت شود به کردارش. بنابراین، بگو آنچه را از نظر وزن افزون کند و بکن آنچه بها و قیمت آن گران باشد.
همچنین گوینده سخن بیش از آنچه می‌گوید، باید عمل کند تا زینت گفتارش باشد. امام علی(ع) در حدیثی دیگر در این باره می‌فرماید:
به راستی که فزونی سخن بر عمل، زشت است، ولی فزونی کردار بر گفتار، زیبایی و زینت است.25

حق بودن گفتار
..........................
اگر دیگران حق داشته باشند خواسته یا ناخواسته، بر اساس پنداشته‌های خود هر چه می‌خواهند، بگویند، کدورت‌، درگیری‌ و انحراف‌ در زندگی فردی و اجتماعی، پدیدار می‌شود. گفته‌های نادرست و ناحق و بدون شناخت که بر اساس پندارها و تحلیل‌های جاهلانه باشد، پی‌آمدهای ناگواری دارد. حضرت علی(ع) انسان‌ها را از گفته‌های بدون شناخت و ناحق چنین باز می‌دارد:
بپرهیز از سخن گفتن درباره چیزی که راه آن را نشناسی و حقیقت آن را ندانی؛ زیرا گفتار تو راهنمای عقل توست، و سخن تو خبر می‌دهد از شناخت تو. پس نگه‌دار درازی زبان خود را از آنچه ایمن هستی و کوتاه کن سخن خود را به آنچه آن را نیکو دانی.26
همچنین آن حضرت می‌فرماید: "دَعِ القَولَ فیما لاتَعرِفُ وَ الخِطابَ فیما لَم تُکَلَّفُ؛ واگذار سخن را درباره آنچه نشناسی و گفت‌وگو را در جایی که وظیفه آن را نداری ".27
در حقیقت، مسلمان، نه تنها حق ندارد آنچه را از حقیقت آن شناختی ندارد، بیان کند، بلکه بسیاری گفتنی‌ها را که از حقیقت آن هم آگاه است، نباید در همه جا بگوید. امام علی(ع) در فرازی دیگر می‌فرماید: "لاتَقُل ما لا تَعلَمُ، بَل لاتَقُّل کُلَّ ما تَعلَمُ؛ نه فقط آنچه را شناخت نداری، بازگو مکن، بلکه هر چه هم می‌دانی، گفتنی نیست ".28

نیکو بودن گفتار
...........................
آداب اسلامی حکم می‌کند انسان گفتاری نیکو داشته باشد و از گفتن هر سخن ناروایی بپرهیزد. خداوند در قرآن کریم در این باره می‌فرماید: "قُولُواْ لِلنَّاسِ حُسْناً؛ با مردم به زبان خوش سخن بگویید. " (بقره: 83) یا "قُل لِّعِبَادِی یقُولُواْ الَّتِی هِی أَحْسَنُ؛ به بندگانم بگو آنچه را که بهتر است، بگویند ". (اسراء: 53)
در حقیقت، گفتار نیکو، روش انسان‌های نیکو و باادب و گفتار زشت و ناروا روش انسان‌های فرومایه و بی‌ادب است. آن کس که خود را به روش نیکوگفتاری عادت دهد، همواره پیروز است و خود را از سرزنش دیگران بر کنار داشته است. امام علی(ع) می‌فرماید: "عَوِّدْ لِسانَکَ حُسنَ الکَلامَ تأمَنِ المَلاَمَ؛ عادت بده خود را به سخن نیکو تا از سرزنش در امان باشی ".29

________________________________________________________________________________
پی نوشت :
1. اخلاق (1)، ص 95.
2. غررالحکم و دررالکلم آمدی (به صورت موضوعی)، ج 2، ص 341.
3. همان، ص 335.
4. همان، ص 348.
5. همان، ص 347.
6. گلستان، باب هشتم، ص 234.
7. حسین دیلمی، حکایت و حکمت، قم، راه قرآن، 1382، ص 71.
8. غررالحکم و دررالکلم آمدی (به صورت موضوعی)، ج 2، ص 347.
9. همان.
10. همان، ص 339.
11. همان.
12. همان، ص 348.
13. شیخ بهایی، کشکول، تهران، گلی، 1378، چ 5، ص 334.
14. ابن شعبه حرانی، تحف العقول، تهران، انتشارات علمیه الاسلامیه، 1363، ص 216.
15. غررالحکم و دررالکلم آمدی (به صورت موضوعی)، ج 2، ص 348.
16. همان، ص 352.
17. جان مورگان، آیین آداب معاشرت (روان شناسی اجتماعی)، ترجمه: جهانگیر افخمی، تهران، ارمغان، 1373، چ 3، ص 35.
18. غررالحکم و دررالکلم آمدی (به صورت موضوعی)، ج 2، ص 344.
19. همان، ص 343.
20. همان، ص 377، ح 11.
21. بحارالانوار، ج 1، ص 219، باب 6، ح 48.
22. غررالحکم و دررالکلم آمدی (به صورت موضوعی)، ج 2، ص 344.
23. همان.
24. همان، ص 335.
25. همان، ص 339.
26. همان، ص 337.
27. همان.
28. نهج البلاغه دشتی، ص 723، حکمت 382.
29. غررالحکم و دررالکلم آمدی (به صورت موضوعی)، ج 2، ص 342.

منبع: تبیان

  • حسین توکلی

- خداحافظی کردن از خانواده و بستگان از سوی مسافر ، بدرقه کردن کسی که به سفر می رود ، از سوی اهل خانه و بستگان .

- شروع کردن سفر با «صدقه» ، جهت سلامتی و رفع و دفع بلاها.

- خواندن دو رکعت نماز ، دعا کردن و جان و مال خانواده را به خدا سپردن و بر او توکل کردن.

- خواندن این دعا: « بسم الله ، آمنت بالله ، توکلت علی الله ، ماشاءالله ، لاحول و لا قوة الا بالله.»

- برداشتن عصا ، یا وسیله ای جهت دفع شر و خطرات احتمالی و حمل ابزار دفاعی.

- همراه داشتن مسواک ،  شانه ، لباس و ظرف .

- همراه برداشتن مواد غذایی و خوراکیهای مورد نیاز و ره توشه سفر.

- همراه داشتن داروهای مورد نیاز ، سوزن ، نخ ، طناب و زیرانداز.

- رعایت اخلاق خوب با همسفر در طول مسافرت.

- در سفر ، بار بر دوش دیگران نبودن ، خرج خود را به گردن دیگران نینداختن.

- مراعات حال همسفر ، در صورتی که خسته یا مریض باشد.

- همکاری در کارها ، بر عهده گرفتن کارهای سنگین در مسافرت.

- گوش کردن به حرف بزرگترها.

- مشورت با همسفران در انجام کارها و تصمیم گیریها.

- مواظبت بر خواندن نماز در اول وقت.

- پس از سفر ، نقل نکردن سختیها و ناملایمات مسافرت.

- در بازگشت از سفر ، برای اهل خانه ، هدیه و سوغات آوردن .

- هنگام مراجعت از مسافرت به وطن ، خدا را شکر کردن و بر نعمت سلامتی ، حمد نمودن.

- برای تک تک آنچه یاد شد ، احادیث مکرری در متون دینی آمده است که مجال طرح آنها نیست.

به علاوه ، سفر وسیله شناخت است ، هم شناخت خود ، هم شناخت دیگران. چون رنجها و سختیهای مسافرت و حالتهای فوق العاده ، جوهره انسان را می نمایاند و خصلتهای درونی بروز می کند. حتی انسان میزان تحمل ، مقاومت ، کاردانی و تجربه خود را هم در سفر می تواند محک بزند.

از جمله سفرهای پسندیده ، مسافرت به شهرهای مذهبی و زیارتگاهها و دیدن اماکن تاریخی و دیدار با بزرگان و شخصیتهای علمی و اخلاقی است.

زیارت خانه خدا ، مرقد حضرت رسول (ص) ، قبور مطهر ائمه معصومین (ع ) ، مزار پاک شهدای راه حق ، زیارت قبرانبیاء ، اوصیاء ، اولیاء ، صحابه و تابعین. دیدار از مرقد علمای بزرگ ، فرزندان اهل بیت و قبور مؤمنان و صالحان ، همه از مواردی است ، که در متون دینی به آنها تشویق شده است و زیارت قبور امامان ، نوعی تجدید عهد و پیمان با صاحبان ولایت است. امام سجاد علیه السلام بیست و پنج بار به سفر حج رفت.

به فرموده حضرت رضا علیه السلام:

« هر امامی برگردن دوستان و پیروانش ، عهد و پیمانی دارد. از جمله اموری که وفای به این عهد و پیمان است ، زیارت قبور ائمه (ع ) است.»

امید است که هر جا باشید ، چه در سفر و چه حضر ، ایامی خجسته و روز و شبی پر برکت داشته باشید. « سفر آخرت» سفر دیگری است که همه در پیش داریم. آن هم آداب ، شرایط ، پیش نیاز و تهیه مقدمات و ره توشه لازم دارد ، که موضوعی جداست و نیازمند نگاهی دوباره و جدی.

ما... همه مسافریم ، و نیازمند آمادگی برای آن « سفر بی بازگشت » .

علی علیه السلام ، ره توشه آن سفر را « تقوا » می داند.


منبع: رادیو قرآن

  • حسین توکلی

اهمیت میهمانی

پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله می فرماید: «هر خانه ای که میهمان در آن وارد نشود، فرشتگان واردش نمی شوند.» و حدیثی از ایشان وجود دارد که می فرماید: «میهمان راهنمای بهشت است.» روزی حضرت علی علیه السّلام غمگین بود. علت اندوه ایشان را جویا شدند. فرمود: «هفت روز بر ما گذشته و میهمانی برای ما نیاده است.» پاداش میهمان داری آن قدر زیاد است که در این رابطه امام صادق علیه السّلام می فرماید: «از موجبات بهشت رفتن و آمرزش، خوراندن غذا به گرسنه است.»

 

احترام به میهمان

شایسته است که در همه حال با آغوش باز از میهمان پذیرایی کنیم.

 

چو مهمان در رسد شیرین زبان شو

                               به صد الطاف پیش میهمان شو

 

به احسان و کرم دلها بدست آر

                               کزین بهتر نباشد در جهان کار «نظامی»

 

حضرت علی علیه السّلام در این رابطه می فرماید: «هر مؤمنی که میهمان را دوست داشته باشد، هنگامی که سر از قبر بیرون می آورد، چهره اش همچون ماه شب چهارده خواهد بود. اهل محشر گویند: "این جز پیامبری مرسل نباشد! پس فرشته ای گوید: این مؤمنی است که مهمان را دوست دارد و او را اکرام کند، راه او جز دخول به بهشت نیست."»

اما شما به عنوان میهمان هم وظایفی به عهده دارید که بهتر است آن ها را رعایت کنید:

 

قبلا اطلاع دهید

ایام عید، بازار میهمانی و دید و بازدید حسابی داغ است پیش از آن که به قصد میهمانی از منزل خارج شوید، تلفن بزنید و از حضور میزبان در منزل و از آمادگی اش برای پذیرایی مطمئن شوید. شاید میهمانان زیادی در منزل میزبان حضور داشته باشند و او موقع پذیرایی به زحمت بیفتد.

 

سر وقت بروید

اگر قرار گذاشته اید زمان معینی به منزل میزبان بروید، دیر نکنید. زود هم نروید در روز های شلوغ عید، هر خانواده ای برای خودش برنامه ریزی فشرده ای دارد و تأخیر شما ممکن است برنامه یک جمع را مختل کند.

 

بحث نکنید

وقتی دور هم نشسته اید، احتمال این که بحث های متنوعی درباره مسائل اجتماعی، سیاسی، شخصی و… پیش بیاید، زیاد است. فراموش نکنید که شما مهمان اید و مجلس مهمانی جای بحث و جدل نیست. به یک گپ خودمانی بسنده کنید و مجلس مهمانی را به میدان جنگ تبدیل نکنید. از این فرصت برای تازه کردن دیدارها و لذت بردن از مصاحبت همدیگر استفاده کنید و خودتان و اطرافیانتان را با بحثهای آنچنانی خسته نکنید.

 

به میزبان کمک کنید

خوشبختانه بیشتر خانم های ایرانی، این کار را خوب بلدند. به میزبان در امر پذیرایی کمک کنید: موقع چیدن میز غذا، مرتب کردن آشپزخانه بعد از صرف غذا و شست وشوی ظروف. با این کار، نه تنها به میزبان کمک می کنید، بلکه فرصتی پیدا می کنید تا رابطه تان را هم صمیمی تر کنید و احیانا چیزهای جدیدی هم یاد بگیرید.

 

شنونده خوبی باشید

توی مهمانی، دائم از خودتان تعریف و تمجید نکنید و به همان میزان که صحبت می کنید، به دیگران هم اجازه صحبت بدهید و خلاصه این که شنونده خوبی باشید.

 

گرفتاری هایتان را با خودتان نبرید

وقتی به مهمانی می روید، غصه هایتان را در خانه جا بگذارید حتما. مهمانی جای خوبی برای طرح مسائل و مشکلات نیست. مسلما میزبان هم مثل شما مشکلات خاص خودش را دارد. یادتان باشد که این دید و بازدیدها قرار است فرصتی باشند برای شاد بودن و فراموش کردن گرفتاری ها.

 

دست خالی نروید

اگر برای اولین بار است که دارید به منزل میزبان می روید، رسم است که دست خالی نروید. گاهی حتی یک گلدان گل یا یک جعبه شیرینی برای صمیمیت بیشتر معجزه می کند.

 

ضرورت تشکر

تشکر از میزبان به خاطر پذیرایی اش ضرورت دارد. این کار را می توانید در پایان مهمانی انجام بدهید. اما روش بهتری هم وجود دارد؛ می توانید فردای مهمانی به میزبان تلفن بزنید و و بابت پذیرایی دیروزش از او تشکر کنید.

 

برکات معنوی میهمان نوازی

به برکت ضیافت و میهمانی، زمینه ایجاد دوستی ها و رفت و آمدها فراهم می شود. همچنین ابراز مهر و محبت به هم، آنان را از دل مردگی و تنهایی بیرون می آورد. این کار پسندیده تأثیر بسیار خوبی بر شادابی و طراوت روحی انسان ها و افزایش روحیه اجتماع گرایی آنها دارد و آنان را از ابتلا به بیماری های روحی حفظ می کند. به قول صائب تبریزی:

 

خانه من چون کمان پاک است از اسباب عیش

                               پَر درآرد میهمان چون تیر در کاشانه ام

 

میهمان با خود رزق می آورد

رسول خدا صلّی الله علیه و آله فرمود: «هیچ کس نباید بیش از توانش، خود را برای میهمان به زحمت اندازد

هرکس به خوان قسمت خود رزق می خورد    

                               از کم بضاعتی خجل از میهمان مباش «صائب»

 

 

منبع: مجله راه زندگی شماره 281

  • حسین توکلی

از خصلت های بسیار زیبا و پسندیده، امانتداری و بازگرداندن بموقع و همراه با حفظ سلامت امانت است. معمولاً انسان در زندگی به انسان های امین نیازمند می شود، تا مال، وسیله، راز یا مطلب مهمی را نزد آنها به امانت بسپارد. امانت گذاری ناشی از اعتماد به امانت گیرنده است. حفظ امانت دیگران، مراعات اعتماد آنها و احترام به احساسات پاک انسانی است.

امانتداری در اسلام

همه ادیان مقدس الهی، خصوصاً اسلام در تقویت این صفت نیک توصیه های فراوان کرده اند. قرآن مجید می فرماید: «إِنَّ اللَّهَ یَأْمُرُکُمْ أَنْ تُؤَدُّوا الْأَماناتِ إِلی أَهْلِها»[۱] همانا خداوند به شما فرمان می دهد که امانت ها را به اهل آن بدهید. حضرت امام صادق ـ علیه السلام ـ فرمود: «ان الله عزوجل لم یبعث نبیاً الا بصدق الحدیث و اداء الامانه الی البر و الفاجر»[۲] خداوند هیچ پیامبری را بر نیانگیخته، جز به راستگویی و ادای امانت به نیکوکار و بدکار. حضرت باقر ـ علیه السلام ـ فرمود: «ثلاث لم یجعل الله عزوجل لاحد فیهن رخصه: اداء الامانه الی البر و الفاجر...»[۳] خداوند اجازه ترک سه چیز را به هیچ کس نداده: یکی رد امانت (به صاحبش) می باشد چه نیکوکار باشد چه بدکار... . پیامبر اسلام، قبل و بعد از بعثت به «محمّد امین» معروف بود و مردم اشیای گرانبهای خود را نزد آن حضرت به امانت می سپردند. حتی در شب هجرت (لیله المبیت) که رسول خدا مخفیانه از مکه خارج شد، امانتهای مردم را که اغلب از کفار بودند، نزد «امّ ایمن» نهاد و به امیرمؤمنان ـ علیه السلام ـ فرمود که در موقع مناسب به صاحبانش برگرداند.[۴] امیر مؤمنان ـ علیه السلام ـ فرمود: سوگند می خورم که لحظه ای قبل از وفات پیامبر ـ صلی الله علیه و آله ـ سه بار از او شنیدم که فرمود:

«یا اباالحسن اد الامانه الی البر و الفاجر فیما قل و جل حتی فی الخیط و المخیط»[۵] ای علی! امانت را به نیکوکار و بد کار پس بده، کم باشد یا زیاد، حتّی نخ و سوزن. همچنین آن حضرت در یکی از وصیتهایش فرمود: «ادّوا الامانات ولو الی قتله الانبیاء»[۶] امانتها را رد کنید، گرچه به قاتلان پیامبران باشد.

مطالبی که بیان شد، اهمیت بسیار زیاد امانتداری را می رساند که ضامن قوام و بقای روابط اجتماعی بر پایه اعتماد عمومی است. ابوحمزه ثمالی می گوید: از امام سجاد ـ علیه السلام ـ شنیدم که به شیعیان می فرمود: بر شما باید به ادای امانت، به خدا سوگند اگر قاتل پدرم حسین بن علی ـ علیه السلام ـ شمشیری را که با آن پدرم را به قتل رسانده، نزد من امانت گذارد به او بر می گردانم.[۷]

امانتداری، نشانه مسلمانی

خداوند سبحان در قرآن رعایت امانت را یکی از صفات مؤمنان دانسته و می فرماید: «وَ الَّذِینَ هُمْ لِأَماناتِهِمْ وَ عَهْدِهِمْ راعُونَ»[۸] مؤمنان کسانی هستند که امانتها و پیمان خویش را رعایت می کنند. امیر مؤمنان ـ علیه السلام ـ فرمود: «راس الاسلام الامانه»[۹] سر اسلام، امانتداری است. و نیز فرمود: «اذا احب عبدا حبب الیه الامانه»[۱۰] وقتی خدا بنده ای را دوست بدارد، امانتداری را محبوب او می گرداند.

امانتداری، رحمت اجتماعی

امانتداری اگر در جامعه گسترش یابد، سایه رحمت «دیگر دوستی را» بر سر مردم می گستراند و پیوند میان افراد اجتماع را محکمتر می کند. پیامبر اکرم ـ صلی الله علیه و آله ـ فرمود: «لا تزال امتی بخیر مالم یتخاونوا و ادوا الامانه»[۱۱] امت من همیشه در خیر و سلامت است تا زمانی که به یکدیگر خیانت نورزند و ادای امانت کنند. امام کاظم ـ علیه السلام ـ فرمود: «انّ اهل الارض لمرحومون ما تحابّوا ادّوا الامانات و عملوا بالحقّ»[۱۲] تا وقتی که زمینیان به یکدیگر محبت کنند و امانت دار باشند و به حق عمل نمایند مورد رحمتند.

امیر مؤمنان علی ـ علیه السلام ـ فرمود: «استعمال الامانه یزید فی الرّزق»[۱۳] به کارگیری امانت، روزی را زیاد می کند.

خیانت در امانت

در اسلام به همان اندازه که امانتداری، شریف و ارجمند است، خیانت در امانت، نکوهیده و زشت است و در ردیف گناهان کبیره جا گرفته است.[۱۴] پیامبر اکرم ـ صلی الله علیه و آله ـ فرموده است: «لیس منا من خان مسلماً فی اهله و ماله»[۱۵] آنکه به ناموس و مال مسلمانی خیانت کند، از ما نیست. امیر مؤمنان علی ـ علیه السلام ـ فرمود: «شر الناس من لا یعتقد الامانه و لا یجتنب الخیانه»[۱۶] بدترین مردم کسی است که به امانت معتقد نباشد و از خیانت پرهیز نکند.

اقسام خیانت

اینک زشتی و حرمت خیانت بیان شد، به اقسام آن اشاره می کنیم:

الف و ب) خیانت به خدا و پیامبر: قرآن مجید می فرماید:

«یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لا تَخُونُوا اللَّهَ وَ الرَّسُولَ وَ تَخُونُوا أَماناتِکُمْ وَ أَنْتُمْ تَعْلَمُونَ»[۱۷] ای مؤمنان! به خدا و پیامبر خیانت نورزید و به امانتهای خود نیز. امام باقر ـ علیه السلام ـ در تفسیر این آیه شریفه می فرماید:

«واجبات الهی نزد هر انسانی به امانت سپرده شده است و عمل نکردن بدان، خیانت محسوب می شود.»[۱۸]

بنابراین، بی اعتنایی به قوانین و دستورات شرعی که مجموعه ای از دستورات الهی و سیره و روش پیامبر و ائمه معصومین است، به منزله خیانت به آنان محسوب می شود که مؤمن باید از آن اجتناب ورزد.

همچنین کلیه اموال مؤسسات دولتی، جزء داراییهای عمومی یا بیت المال است که در دست کارمندان به امانت سپرده شده است و هر فردی به تنهایی موظف به حفظ و نگهداری و استفاده صحیح و قانونی از آنها است. حیف و میل بیت المال و استفاده شخصی و ناصحیح از آن، خیانت به اموال مسلمانان بوده و گناهی نابخشودنی است و در واقع، خیانت به خود نیز محسوب می شود. کم کاری، گران فروشی، کم فروشی، حقوق گرفتن و کار نکردن و... همه از موارد خیانت به مردم است.

ج) خیانت به اسرار نظامی، سیاسی: آنان که در مشاغل نظامی و سیاسی اشتغال دارند، در حقیقت امانتدار مردمند و اسرار تشکیلاتی بطور امانت، در اختیارشان قرار گرفته است.

آنان باید دقت کافی به خرج دهند و آگاه باشند که حیات و نابودی یک ملت بسته به حفظ و افشای اسرار سیاسی، نظامی و اقتصادی آن کشور است، گاهی ممکن است افشای یک مسأله سیاسی یا نظامی، بخصوص اسرار جنگ، چنان ضربه ای به کشور وارد کند که هرگز جبران نشود.

د) خیانت به ناموس، اموال و اسرار شخصی: ناموس و اسرار مردم همچون اموالشان محترم است و اگر به شکلی در اختیار دیگران قرار گیرد، به منزله امانت است که باید به بهترین صورت از آن نگهداری شود. نگاه های هوس آلود به ناموس مردم و دست درازی به آنها خیانت است. همچنین افشای راز مردم، نوعی خیانت به آنهاست. نیز افشای محتوای پرونده ها و نامه های مردم، خبر دادن از وضع داخلی افراد. اطلاع و آگاهی از عیوب و نقاط ضعف آنان و بر ملا کردن آن، خیانت محسوب می شود.

[۱] . نساء، آیه ۵۸.

[۲] . اصول کافی، ج ۲، ص ۸۵.

[۳] . بحارالانوار، ج ۷۴، ص ۵۶.

[۴] . مستدرک الوسائل، ج ۲، ص ۵۰۴.

[۵] . بحارالانوار، ج ۷۷، ص ۲۷۵.

[۶] . تحف العقول، ص ۷۴.

[۷] . بحارالانوار، ج ۷۵، ص ۱۱۴.

[۸] . مؤمنون، آیه ۸.

[۹] . شرح غررالحکم، ج ۴، ص ۴۷.

[۱۰] . همان، ج ۳، ص ۱۴۰.

[۱۱] . بحارالانوار، ج ۷۵، ص ۱۷۲.

[۱۲] . همان، ص ۱۱۷.

[۱۳] . همان، ص ۱۷۲.

[۱۴] . وسائل الشیعه، ج ۱۱، ص ۲۶۱.

[۱۵] . بحارالانوار، ج ۷۵، ص ۱۷۲.

[۱۶] . شرح غررالحکم، ج ۴، ص ۱۷۵.

[۱۷] . انفال، آیه ۲۷.

[۱۸] . تفسیر نورالثقلین، ج ۲، ص ۱۴۴.

  • حسین توکلی

  خوش رفتاری با مردم و همسایگان

1-امام باقر فرمود:اگر می توانی از نگاه خوش رفتاری بر کسانی که با آن ها معاشرت می کنی تفوق داشته باشی، این کار را بکن.(1)
2-امام جعفرصادق فرمود:خود را برای خوش رفتاری با هم نشین خویش آماده کن؛ خلق و خویت را نیکو گردان، زبانت را نگه دار، خشمت را فرو بر، سخنان بیهوده را رها کن، عفو را پیشه ساز و بخشنده باش.(2)
3-ابوربیع شامی گوید:به حضور امام صادق رسیدم در حالی که خانه پر از جمعیت بود، فرمود:ای شیعیان آل محمد، آگاه باشید از ما نیست کسی که هنگام خشم بر خود مسلط نباشد، کسی که با یارانش به خوبی رفتار نکند و به آنان که با او خوش اخلاقی کرده اند خوش خلقی نشان ندهد، با هم نشینانش به خوبی معاشرت نکند و نسبت به همسایگان خوش رفتار نباشد و رعایت نمک خوارگی را ننماید.(3)
4-امام باقر فرمود:زایر خانه خدا پاداشی ندارد اگر این سه خصلت در او نباشد:1)تقوایی که او را از نافرمانی خدا باز دارد 2)حلمی که به وسیله آن جلو غضبش را بگیرد 3)با هم نشینان به خوبی رفتار نکند(4).
5-امام صادق فرمود:پدرم می فرمود:زیارت کننده خانه خدا پاداش ندارد وقتی که سه خصلت در او نباشد:1)خلقی که با دوستش بتواند به خوبی رفتار کند 2)بردباری که با آن جلو خشم خود را بگیرد 3)تقوایی که او را از ارتکاب محرمات الهی باز دارد.(5)
6-امام صادق فرمود:از مروت نیست که انسان آنچه را در سفر از خوبی و بدی هم سفر می بیند بازگو کند.(6)
7-عمار بن مروان گوید:امام جعفر صادق مرا نصیحت کرد و فرمود:تو را به پارسایی، برگرداندن امانت به صاحبانش، راستگویی، و خوش رفتاری با هم نشین سفارش می کنم و هیچ نیرو و قدرتی نیست مگر از آن خدا.(7)
8-مفضل بن عمر گوید:به خدمت امام جعفرصادق رسیدم، به من فرمود:چه کسی با تو هم نشین است؟ عرض کردم:مردی از برادران ایمانی من.فرمود:چه کار می کند؟ گفتم از موقعی که با او آشنا شده ام جایش را نمی دانم.به من فرمود:آیا نمی دانی کسی که چهل قدم با مؤمنی همگام باشد خدا از حقّ او در روز قیامت می پرسد؟(8)
9-امام صادق از پدرانش نقل کرده است:رسول خدا فرمود:هرکس سه خصلت در او نباشد عملش کامل نیست:1)تقوایی که او را از معصیت خدا بازدارد 2)خلق و خویی که با مردم مدارا نماید 3)بردباریی که نابخریدی نادان را با آن برطرف سازد.(9)
10-سید رضی در نهج البلاغه از حضرت امیرالمؤمنین نقل می کند که آن حضرت فرمود:چنان با مردم معاشرت کنید که اگر بمیرید بر شما بگریند و اگر از آن ها دور شدید مشتاق دیدار شما باشند.(10)

شکیبایی بر آزار همسایه و دیگران

1-عمرو بن عکرمة گوید:به خدمت امام صادق رسیدم و عرض کردم همسایه ای دارم که مرا اذیت می کند.امام فرمود:با او مهربان باش.گفتم:خدا به او رحم نکند.آن حضرت صورتش را از من برگرداند.من نخواستم با آن وضع از امام جدا شوم، لذا توضیح دادم که وی به صورت های مختلف مرا اذیت می کند.فرمود:گمان می کنی اگر آشکارا با او دشمنی کنی می توانی از او انتقام بگیری؟ گفتم او را به اطاعت خود وا می دارم.فرمود:این همسایه تو از اشخاصی است که نسبت به کسانی که خدا به آن ها چیزی بخشیده حسد می ورزد،، پس هرگاه نعمتی برای کسی دید اگر اهل و عیالی داشته باشد آن ها را اذیت می کند و اگر اهل و عیالی نداشته باشد به خدمتگزارش اعتراض می نماید و اگر خدمتگزار نداشته باشد شب ها را به بیداری و روزها را به جوش و خروش به سر می برد.(11)
2-عبد صالح(امام موسی کاظم)فرمود:خوش رفتاری با همسایه، تنها خودداری از آزار او نیست، بلکه تحمل آزار اوست.(12)
3-امام صادق فرمود:مؤمن از یکی از سه چیز خلاصی ندارد و گاهی هر سه در او جمع می شود؛ یا بعضی از افراد خانه در را به رویش می بندند و بدین وسیله او را اذیت می کنند، یا همسایه او را اذیت می کند، یا کسی در راه برآوردن نیازمندی هایش به او آزار می رساند؛ و اگر مؤمن بر قله کوهی باشد خدای عزوجل شیطانی را می فرستد تا او را اذیت کند و در عین حال او را با ایمانش مأنوس می کند که از هیچ کس وحشت نداشته باشد.(13)
4-امام جعفرصادق فرمود:در عالم نبوده و نمی باشد و نخواهد بود مؤمنی مگر این که دارای همسایه ای باشد که او را اذیت کند.اگر مؤمن در جزیره ای از جزیره های دریا باشد خدا کسی را می فرستد که او را اذیت نماید.(14)
5-امام صادق فرمود:در گذشته و در آینده و زمانی که شما در آن به سر می برید مؤمنی نبوده و نمی باشد مگر این که دارای همسایه ای است که او را اذیت می کند.(15)
6-معاویه بن عمار گوید:از امام صادق شنیدم که می فرمود:مؤمنی نبوده و تا روز قیامت نخواهد بود مگر این که دارای همسایه ای باشد که به او آزار رساند.(16)
7-امام محمدباقر فرمود:مردی به نزد پیامبر آمد و شکایت کرد که همسایه اش او را اذیت می کند.رسول خدا به او فرمود:صبر کن،مجدداً آمد و از همسایه اش شکایت کرد، باز هم پیغمبر فرمود:صبر کن...(17)
8-امام صادق فرمود:خوش رفتاری با همسایه روزی را زیاد می کند.(18)
9-امام جعفرصادق فرمود:اگر مؤمن در قله کوهی ساکن باشد خدا کسی را برای آزار او می فرستد تا از این طریق پاداشی از جانب خدا به او برسد.(19)
10-علی بن الحسین از پدر بزرگوارش امام حسین نقل کرده است که پیامبر خدا فرمود:من و پیامبران قبل از من، پیوسته گرفتار کسانی بودیم که ما را اذیت می کردند و اگر مؤمن بر سر کوهی باشد خدای عزوجل کسی را می رساند که او را آزار رساند تا بدین طریق اجری به او برسد.(20)
11-حضرت رضا از پدرانش نقل فرموده است که رسول خدا فرمود:هیچ مؤمنی نبوده و تا روز قیامت نخواهد بود مگر این که دارای همسایه ای باشد که او را اذیت نماید.(21)
12-امام علی النقی از پدرانش نقل کرده است که امام صادق فرمود:هیچ مؤمنی نبوده و تا روز قیامت نخواهد بود مگر این که همسایه ای خواهد داشت تا او را اذیت کند.(و نیز)از امام صادق نقل فرموده است که هرکس دنیایش گوارا و بدون گرفتاری باشد در دین او شک کنید.(و نیز امام علی النقی)گوید:امام صادق فرمود:هرگاه دوستی از تو به امارت و ریاستی برسد و یک دهم قبل از ریاستش به تو توجه کند دوست بدی نیست.(22)
13-امام صادق از امیرالمؤمنین نقل فرموده است:سه چیز از کارهای نیک است:سخاوتمندی،نیکویی در گفتار،و صبر بر اذیت و آزار.(23)

خودداری از آزار همسایه

1-امام صادق(در حدیثی)فرموده است:مردی از انصار به نزد رسول خدا آمد و عرض کرد:از شخصی خانه ای خریده ام.نزدیک ترین همسایه ام کسی است که امیدی به خیر او ندارم و از شرّش در امان نیستم.رسول خدا به علی و سلمان و اباذر و یک نفر دیگر که گمان می کنم مقداد بود دستور داد در مسجد با صدای بلند اعلان کنند:ایمان ندارد کسی که همسایه اش از ظلم او در امان نباشد.آن ها به مسجد رفته سه مرتبه با صدای بلند گفتند، سپس پیامبر با دستش به چهل منزل از روبرو و پشت سر و سمت راست و سمت چپ اشاره کرد.(24)
2-امام صادق از پدرش امام باقر نقل فرموده است که در کتاب علی خواندم که رسول خدا به مهاجران و انصار و کسانی از مردم یثرب[ مدینه]که به انصار ملحق شدند نوشت:همسایه به منزله خود انسان است و نباید زیان و گناهی به او برسد.احترام همسایه نسبت به همسایه مانند احترام نسبت به مادر است.(25)
3-امام صادق فرمود:حضرت فاطمه به نزد پیامبر آمد تا درباره بعضی امور شکایت کند.پیامبر لوحی به وی داد و فرمود:آنچه را که در آن نوشته شده است یاد بگیر.در آن لوح نوشته شده بود:هرکس به خدا و روز قیامت ایمان دارد همسایه اش را اذیت نکند، هرکه به خدا و روز قیامت ایمان دارد مهمانش را احترام کند و هرکس به خدا و روز قیامت ایمان دارد یا باید سخن خیر بگوید یا سکوت کند.(26)
4-ابوحمزه گوید:از امام صادق شنیدم که می فرمود:مؤمن کسی است که همسایه اش از بوائق او در امان باشد.پرسیدم«بوائق»چیست؟ فرمود:ظلم و ستم او.(27)
5-امام صادق از پدرانش، از حضرت علی نقل کرده است که رسول خدا فرمود:هرکس همسایه اش را اذیت کند خدا بوی بهشت را بر او حرام کرده، جایگاهش دوزخ است و بد جایگاهی است.هرکس حقّ همسایه اش را ضایع کند از ما نیست.جبرئیل پیوسته مرا نسبت به همسایه سفارش می کرد به طوری که گمان کردم همسایه ارث می برد و پیوسته مرا نسبت به بردگان سفارش می کرد تا این که گمان کردم زمانی برای آن در نظر گرفته شده که چون آن زمان فرا رسد آزاد شوند و نیز مرا به مسواک کردن سفارش می کرد تا آن جا که گمان کردم واجب است و به اندازه ای مرا به شب زنده داری سفارش می کرد که گمان بردم نیکان امت من هرگز نمی خوابند.(28)
6-امام رضا فرمود:از صفات مؤمن این است که وقتی نیکی کند خوشحال می شود و زمانی که دست به کار بدی بزند استغفار کند.مسلمان [حقیقی]کسی است که سایر مسلمانان از زبان و دستش در امان باشند و آن که همسایه اش از ظلم او در امان نباشد از ما نیست.(29)
7-امام جعفرصادق فرمود:هرکه از اذیت و آزار همسایه اش خودداری کند خدا در روز قیامت از لغزش وی صرف نظر می کند.کسی که شکم و فرجش را پاک نگه دارد بهشت را برای او زینت می کنند.هرکس بنده مؤمنی را آزاد کند خدا در بهشت برایش خانه ای بنا می کند.(30)

خوش رفتاری با همسایه

1-امام صادق از پیامبر نقل فرموده است:خوش رفتاری با همسایه خانه ها را آباد و مرگ را به تأخیر می اندازد.(31)
2-امام جعفرصادق فرمود:خوش رفتاری با همسایه روزی را زیاد می کند.(32)
3-ابومسعود گوید:امام صادق به من فرمود:خوش رفتاری با همسایه باعث زیادی عمر و آبادی سرزمین گردد.(33)
4-امام صادق فرمود:خوش رفتاری با همسایه خانه ها را آباد و عمرها را زیاد می کند.(34)
5-ابوربیع شامی گوید:امام صادق در حالی که خانه اش پر از جمعیت بود فرمود:آگاه باشید از ما نیست کسی که با همسایه اش خوش رفتاری نکند.(35)

طعام دادن به همسایگان

1-امام باقر از رسول خدا نقل فرموده است:کسی که شب را سیر بخوابد و همسایه اش گرسنه باشد به من ایمان نیاورده است.
نیز فرمود:اگر در منطقه ای یک نفر شبی را گرسنه بخوابد خدا در روز قیامت به اهل آن منطقه نظر نمی کند.(36)
2-کاهلی[یکی از اصحاب امام صادق]گوید:از آن حضرت شنیدم که می فرمود:زمانی که بنیامین از نزد یعقوب رفت، یعقوب ندا کرد خدایا به من رحم نمی کنی؟ بینایی مرا گرفتی و دو فرزندم [یوسف و بنیامین]را بردی.خدا به یعقوب وحی کرد:اگر روح آن دو را گرفته بودم برایت زنده شان می کردم تا به سوی تو باز گردند، اما به یادآور گوسفندی را که کشتی و بریان نمودی و خوردی و همسایه تو روزه دار بود و از آن گوسفند هیچ به او ندادی.(37)
3-در روایت دیگری فرموده است:پس از آن هر روز صبح کسی از طرف حضرت یعقوب تا فاصله یک فرسخ از خانه آن حضرت ندا می داد هرکس صبحانه یا نهار می خواهد به خانه یعقوب بیاید و چون شب می شد اعلان می کرد هرکه شام می خواهد به نزد یعقوب بیاید.(38)

همسایگی با اشخاص بد

1-امام محمدباقر فرمود:از بلاهایی که پشت انسان را می شکند همسایه بد است که اگر خوبی ببیند آن را پنهان می کند و اگر کار بدی مشاهده نماید آن را پخش می کند.(39)
2-امام جعفرصادق از پیامبر نقل فرموده است:به خدا پناه می برم از همسایه بدی که در خانه ای زندگی می کند، با چشمانش تو را زیر نظر دارد و با دلش به تو توجه دارد، اگر تو را در خوشی ببیند ناراحت شود و اگر در بدی مشاهده کند خوشحال گردد.(40)
30 امام جعفرصادق از پدرانش نقل فرموده است:پیامبر در وصیتش به علی فرمود:یا علی چهار چیز کمرشکن است:1-پیشوایی که مردم امرش را اطاعت کنند اما خود نافرمانی خدا کند 2-زنی که شوهر در عفت و پاکدامنی او بکوشد ولی به شوهرش خیانت کند 3-فقری که صاحب آن دستگیر و یاوری نیابد 4-همسایه بدی که در خانه ای ساکن باشد.(41)

حدود رعایت حدّ همسایگی

1-امام باقر فرمود:حدّ همسایگی چهل خانه است از روبرو و پشت سر و سمت راست و سمت چپ.(42)
2-امام صادق از پیامبر نقل فرموده است:هر چهل خانه از روبرو، و پشت سر و سمت راست و سمت چپ همسایه است.(43)
3-معاویه بن عمار گوید:به امام صادق عرض کردم:فدایت شوم حدود همسایگی چقدر است؟ فرمود:از هر طرف چهل خانه(44).
4-امام صادق از پدرانش نقل کرده است که امیرالمؤمنین فرمود:حریم مسجد چهل ذراع[تقریباً 20 متر]و حریم همسایگی چهل خانه از چهار جانب است.(45)

پی‌نوشت‌ها:

1.اصول کافی، ج4، ص 460، ح1.
2.همان، ح2.
3.همان؛ محاسن برقی، ص 375؛ من لا یحضره الفقیه، ج1، ص 98.
4.اصول کافی، ج4، ص 460، ح2؛ خصال صدوق، ج1، ص 72.
5.همان؛ التهذیب، ج2، ص 574؛ من لا یحضره الفقیه، ج1، ص 18.
6.من لا یحضره الفقیه، ج1، ص 98؛ محاسن برقی، ص 358.
7.من لا یحضره الفقیه، ج1، ص 98؛ محاسن برقی، 358.
8.مجالس صدوق، ص 363.
9.محاسن برقی، ص 6.
10.نهج البلاغه، حکمت 9.
11.اصول کافی، ج4، ص 497، ح1(حقّ الجوار).
12.همان، ج4، ص 499، ح9(حقّ الجوار).
13.همان.
14.همان.
15.همان.
16.می توان گفت عظمت صبر را نشان می دهد.
17.اصول کافی، ج4، ص 500، ح13.
18.الزهد، مخطوط از کتاب کافی استخراج شده است.ج2، ص 87.
19.علل الشرائع، ص 26.
20.همان.
21.عیون اخبارالرضا، ص 201.
22.مجالس پسر شیخ طوسی، ص 176.
23.محاسن برقی، ص 6.
24.اصول کافی، ج4، ص 497، ح1(باب حق الجوار).
25.همان، ج4، ص 498، ح2.
26.اصول کافی، ج4، ص 499، ح9.
27.همان.
28.من لا یحضره الفقیه، ج2، ص 197؛ عقاب الاعمال، ص 46.
29.عیون اخبارالرضا، ج2، ص 24.
30.مجالس صدوق، ص 329(مجلس 82).
31.اصول کافی، ج4، ص 500، ح10(باب حق الجوار).
32.همان، ج4، ص 498، ح3.
33.همان، ج4، ص 499، ح7.
34.همان، ج4، ص 499، ح8.
35.همان، ج4، ص 500، ح11.
36.اصول کافی، ج4، ص 500، ح14.
37.همان، ج4، ص 498، ح4.
38.همان.
39.اصول کافی، ج4، ص 501، ح15(باب حقّ الجوار).
40.همان، ج4، ص 501، ح16.
41.من لا یحضره الفقیه، ج2، ص 338.
42.اصول کافی، ج4، ص 501، ح2(باب حق الجوار).
43.همان.
44.معانی الاخبار، ص 52.
45.وسائل، ج2، ص 484(احکام المساجد)؛ خصال صدوق، ص 114.

منبع:راسخون

  • حسین توکلی

ثواب داشتن شوخی و خنده کم

1-معمر بن خلاد گوید:به ابوالحسن امام کاظم عرض کردم فدایت شوم عده ای با هم هستند و شوخی می کنند و می خندند.امام فرمود:اشکال ندارد اگر در آن نباشد؛ فهمیدم منظور امام این است که در آن شوخی، فحش و هرزه گویی نباشد.سپس فرمود:عرب صحرانشینی هدیه ای برای پیامبر آورد و عرض کرد:پول هدیه مرا بدهید،رسول خدا خندید.پس از آن،حضرت،هنگامی که غمگین می شد می فرمود:آن عرب چه شد؟ ای کاش به نزد ما می آمد.(1)
2-ابوالحسن اول امام موسی کاظم فرمود:ی حیی بن زکریا گریه می کرد و نمی خندید، اما عیسی بن مریم می خندید و گریه هم می کرد و عمل حضرت عیسی بهتر از عمل حضرت یحیی بود.(2)
3-فضل بن ابی قرة گوید:امام صادق فرمود:هر مؤمنی دارای دُعابه است.پرسیدم دُعابه چیست؟ فرمود:شوخی.(3)
4-یونس بن شیبانی گوید:امام صادق سؤال کرد: وضع شوخی کردن شما مؤمنین با یکدیگر چگونه است؟ عرض کردم کم است.فرمود: شوخی را ترک نکنید زیرا شوخی نشانه خوش خلقی است و بدین وسیله برادرت را خوشحال می کنی. رسول خدا با مردم شوخی می کرد و می خواست آن ها را خوشحال کند.(4)
5-عبدالله بن محمد جُعفی گوید:از امام صادق شنیدم که می فرمود :کسی را که در میان مردم شوخی می کند خدا دوست دارد.البته، در صورتی که به فحش نینجامد.(5)
6-حمران بن اعین گوید:به خدمت امام محمدباقر رسیدم و عرض کردم:مرا نصیحت کنید.فرمود:تو را به تقوای الهی سفارش می کنم.از شوخی بپرهیز زیرا احترام و آبروی شخص را می برد.(6)
7-امام جعفرصادق از پدرانش نقل فرموده است که پیامبر(در وصیتش به علی فرمود: یا علی شوخی نکن! زیرا آبرویت را می برد و دروغ مگو که نورانیت را از تو می گیرد. (مرحوم علامه می فرمایند منظور در این احادیث شوخی زیاد است.)(7)

کراهت قهقهه زدن و استحباب تبسم

1-امام صادق فرمود:قهقهه زدن از شیطان است.(8)
2-امام محمد باقر فرمود:اگر قهقهه زدی پس از آن بگو«خدایا مرا دشمن مدار.»(9)
3-امام صادق فرمود:خنده مؤمن تبسم است.(10)

خنده بی علت

1-امام صادق فرمود: خنده بدون سبب نشانه نادانی است.او می فرمود: در موقع خنده نباید دندان های جلو دهان دیده شود که در این صورت عمل ناپسندی انجام داده ای.کسی که عمل بدی مرتکب می شود از شبیخون در امان نمی ماند.(11)
2-امام جعفرصادق فرمود: چه بسیارند کسانی که خنده بیهوده می کنند و گریه آن ها در روز قیامت زیاد است و چه بسیارند کسانی که از خوف خدا زیاد گریه می کنند و در روز قیامت در بهشت خنده و شادی آنان زیاد است.(12)
3-امام صادق فرمود: سه چیز مورد خشم شدید خداست: 1)خوابیدن بدون شب زنده داری 2)خنده بدون علت 3)غذا خوردن از روی سیری.(13)
4-امام صادق فرمود:درمدینه مردی بیکاره مردم را می خندانید و می گفت:علی ابن الحسین مرا خسته کرد چرا که نتوانستم او را بخندانم.در همین حدیث آمده است که امام زین العابدین فرمود:به او بگویید:مسلم برای خدا روزی است که بیکاره ها در آن روز[قیامت]زیان می کنند.(14)

شوخی و خنده زیاد

1-امام صادق فرمود: از شوخی بپرهیزید زیرا آبرو را می برد.(15)
2-امام جعفرصادق فرمود: خنده زیاد قلب را می میراند.(16)
و نیز فرمود: خنده زیاد دین را ذوب می کند، همچنان که آب، نمک را در خود حل می نماید.
3-امام صادق فرمود: با کسی که او را دوست داری شوخی و مجادله مکن.(17)
4-عنبسه عابد گوید: از امام صادق شنیدم که می فرمود: خنده زیاد آبرو را می برد.(18)
5-عنبسه نیز می گوید: از آن حضرت شنیدم که فرمود:شوخی دشنام کوچک است.(19)
6-امام صادق فرمود: مجادله مکن، زیرا آبروی تو می رود و شوخی نکن که نسبت به تو گستاخ می شوند.(20)
7-امام باقر فرمود: شوخی زیاد آبرو را می برد و خنده زیاد ایمان را به یک سو پرتاب می کند.[از بین می برد](21)
8-ابوالحسن امام موسی کاظم در وصیت به بعضی از فرزندانش فرموده است: از شوخی بپرهیز زیرا نور ایمان را از تو می برد و مروت و مردانگی تو را سبک می سازد.(22)
9-امام صادق از امیرالمؤمنین نقل فرموده است: از شوخی بپرهیز زیرا شوخی باعث کینه و دشمنی شده و فحش کوچک است.(23)
10-امام جعفرصادق فرمود: از شوخی بپرهیز زیرا آبرو و شکوه و عظمت اشخاص را از بین می برد.(24)
11-امام صادق فرمود:شوخی نکن چون نسبت به تو گستاخ می شوند.(25)
12-امام صادق از پدرانش نقل فرموده است که پیامبر خدا فرمود: شوخی زیاد آبرو را می برد و خنده زیاد ایمان را نابود می کند و دروغ زیاد نور ایمان را می برد.(26)
13-امام صادق از پدرانش نقل کرده است که حضرت علی فرموده است: خنده پیامبر تبسم بود. روزی بر گروهی از انصار گذشت و دید با یکدیگر گفت و گو می کنند و دهانشان پر از خنده است، فرمود:ای گروه دست بازدارید.اگر کسی را آرزویش مغرور کند و او را از عمل خیر بازدارد به گورستان سری بزند و رستاخیز را به یاد آورد، مرگ را به یاد آورید زیرا مرگ درهم شکننده لذت هاست.(27)
14-عبدالله بن جعفی گوید: از امام باقر شنیدم که می فرمود: خدا کسی را که در حضور جمعی شوخی می کند دوست دارد مشروط بر این که شوخی به فحش کشانده نشود و همچنین کسی را که در تنهایی بیندیشد و در خلوت پند و اندرز گیرد و به نماز خواندن افتخار ورزد دوست دارد.(28)
15-امام صادق از پدرش نقل فرموده است که داوود به سلیمان گفت: پسرم از خنده زیاد بپرهیز، زیرا خنده زیاد انسان را در روز قیامت تهیدست رها می کند.(29)
16-سید رضی در نهج البلاغه از امیرالمؤمنین نقل کرده است که آن حضرت فرمود: شخص شوخی نمی کند مگر این که چیزی از عقلش پریده باشد.(30)

تبسم بر چهره مؤمن

1-در کتاب الاخوان از حضرت رضا نقل شده است:هرکس بر صورت خود گلاب بپاشد و برای حاجتی از خانه خارج شود دچار تنگدستی و خواری نگردد و هرکس از بقیه آبی که برادر مؤمنش آشامیده به منظور تواضع بنوشد خدا حتماً او را وارد بهشت می کند و کسی که بر چهره برادر مؤمنش تبسم زند خدا برایش حسنه می نویسد و کسی که خدا برایش حسنه بنویسد او را عذاب نخواهد کرد.(31)
2-امام باقر فرمود: تبسم مؤمن بر چهره برادرش حسنه است و پاک کردن گرد و غبار از چهره مؤمن نیز حسنه می باشد و هیچ عبادتی مانند خوشحال کردن مؤمن نیست.(32)
3-امام صادق فرمود: هرکه از چهره برادر مؤمنش گرد و غبار غم بزداید خدا برای او ده حسنه می نویسد و کسی که بر چهره برادرش تبسم زند برای او حسنه ای است.(33)

پی‌نوشت‌ها:

1.اصول کافی، ج4، ص 494، ح1(باب الدعابة و الضحک).
2.همان، ج4، ص 497، ح20.
3.همان، ج4، ص 494، ح2.
4.همان، ج4، ص 494، ح3.
5.همان، ج4، ص 494، ح4.
6.السرائر، ص 484.
7.من لا یحضره الفقیه، ج2، ص 334.
8.اصول کافی، ج4، ص 495، ح10(باب الدعابة و الضحک).
9.همان.
10.همان، ج4، ص 495، ح5.
11.همان، ج4، ص 495، ح7.
12.عیون اخبارالرضا، ص 179.
13.خصال صدوق، ج1، ص 44.
14.مجالس صدوق، ص 132(مجلس 39).
15.اصول کافی، ج4، ص 495، ح8(باب الدعابة و الضحک).
16.همان، ج4، ص 495، ح6.
17.همان، ج4، ص 495، ح9.
18.همان، ج4، ص 496، ح14.
19.اصول کافی، ج4، ص 496، ح15.
20.همان، ج4، ص 496، ح17.
21.همان، ج4، ص 496، ح14.
22.همان، ج4، ص 496، ح19(باب الدعابة و الضحک).
23.همان، ج4، ص 496، ح12.
24.همان، ج4، ص 496، ح16.
25.همان، ج4، ص 496، ح18.
26.مجالس صدوق، ص 163(مجلس 46).
27.مجالس پسر شیخ طوسی، ص 332.
28.محاسن برقی، ص 293.
29.قرب الاسناد، ص 33.
30.نهج البلاغه، حکمت 347.
31.مصادقة الاخوان، ص 24.
32.همان.
33.همان.

منبع: راسخون

  • حسین توکلی

1- بسم ‏الله گفتن؛ پیامبرخدا (صلی‏ الله علیه واله وسلم): هر دعایی که با «بسم‏ الله الرحمن‏ الرحیم» آغاز گردد رد نمی‏شود.

2- تمجید خداوند؛ پیامبر خدا (صلی ‏الله علیه واله وسلم): هر دعایی که با تمجید (خدا) آغاز نشود بی‏نتیجه می‏ماند.

3- صلوات فرستادن بر محمد و خاندانش؛ امام صادق علیه‏ السلام: دعا پیوسته در حجاب است. تا آنگاه بر محمد و خاندان محمد صلواتفرستاده شود .

4- شفیع قرار دادن صالحان؛ امام کاظم (علیه ‏السلام): هر گاه خواستی از خداوند حاجتی طلب کنی، بگو خدایا! به حق محمد و علی از تو کمک می‏خواهم؛ زیرا که آن دو نزد تو ارزشمند هستند.

5- اعتراف به گناه؛ امام صادق علیه‏ السلام: (در دعا) ابتدا باید خدا را ستود، سپس به گناه خود اعتراف نمود و آن گاه حاجت را خواست.

6- درخواست با عجز؛ امام حسین علیه‏السلام: رسول خدا (صلی‏ الله علیه واله وسلم) در هنگام درخواست و دعا مانند بینوایی که غذا می‏ طلبد دستانش را بالا می‏برد.

7- پافشاری؛ امام باقر علیه ‏السلام : به خدا سوگند هیچ بنده‏ ی مومنی در حاجت خود به درگاه خداوند عزّ و جل اقرار نورزد، مگر آنکه حاجتش را برآورد.

8- زیاد شمردن خواسته، پیامبر خدا (صلی ‏الله علیه واله وسلم): از خداوند بخواهید؛ و زیاد بخواهید، زیرا هیچ چیز برای او زیاد و بزرگ نیست.

9- بلند همتی در خواهش؛ امام علی (علیه‏ السلام)، در وصیت خود به فرزندش حسن (علیه ‏السلام): باید برای خود آن چیزی را (از خدا) بخواهی که جمال و نیکی آن برایت بماند و آزارش از تو دور ماند مال و ثروت برای تو نمی‏ ماند و تو نیز برای آن نخواهی ماند.

10- دعا کردن برای همه؛ پیامبر خدا (صلی‏ الله علیه واله وسلم) هر گاه شخصی دعا می‏کند، برای همه دعا کند، زیرا این دعا زودتر قبول می‏شود.

11- دعای پنهانی؛ پیامبر خدا (صلی‏ الله علیه واله وسلم): یک دعایی پنهانی برابر است با هفتاد دعای آشکار .

12- دعای گروهی؛ امام صادق علیه ‏السلام هر گاه چهار نفر گرد هم جمع شوند و برای مطلبی به درگاه خدا دعا کنند دعای آنها حتماً اجابت می‏شود.

13- خوشبین بودن به اجابت دعا؛ امام صادق (علیه ‏السلام): چون دعا کنی خیال کن که حاجت برآورده شده.

14- انتخاب زمان مناسب؛ پیامبر (صلی‏ الله علیه‏ و اله وسلم): بهترین زمان برای این که خداوند عزّ و جل را بخوانید سحرگاهان است.

منبع: تبیان

  • حسین توکلی