دو مورد از اماکن زیارتی طبس ( آستان مبارک حسین بن موسی الکاظم (ع) و بقعه پیرحاجات ) را در پستهای مستقل و جداگانه در بخش جاذبه های سیاحتی و زیارتی طبس معرفی نموده ایم. سایر اماکن ، بشرح زیر معرف حضورتان می گردد:
امام زاده زرگ
بقعه مبارکه حسین بن موسی (ع) از فرزندان امام کاظم (ع) در روستایی بنام زرگ در 42 کیلومتری جنوب شرقی طبس و در مسیر طبس به دیهوک و در 3 کیلومتری اصفهک قراردارد. چشمه ی آب آن در اثر زلزله ی1357طبس کاملا خشک و روستا خالی از سکنه شده لیکن با همت خیرین ، بنای بقعه بازسازی و روز به روز بر خیل عاشقان و زوار این امامزاده افزوده می گردد. سکوت و آرامش ، آب و هوای کوهستانی و از طرفی معنویت امامزاده به نحوی است که هر مسافر و میهمانی را به خود جذب می نماید.
امام زاده علی
آستان امامزاده زیدبن علی از نوادگان امام سجاد (ع) در روستای شاهزاده علی در ۱۱۵ کیلومتری طبس و ۲۵ کیلومتری دیهوک واقع است. آنچه در منابع تاریخی آمده ، ساختمان قدیمی بقعه به صورت گلی و خشتی و چار ترک و متعلق به دوره خوازرمشاهیان بوده است. زلزله مخرب ۱۳۵۷ شهرستان طبس ، ساختمان این زیارتگاه را نیز به کلی تخریب نمود که بعد از سال ۵۷ ساختمان فعلی احداث شده است.
روستای امامزاده علی که به شاهزاده علی نیزمعروف است ، دارای آب و هوای معتدل بوده و این به خاطر قرار گرفتن آن در دامنه های شمالی رشته کوه شتری است. این امامزاده یکی از مکان هایی است که در طول سال بر اساس یک سنت قدیمی و حسنه پذیرای خیل عظیم عاشقان و دلباختگان ائمه اطهار(ع) است که به صورت کاروانی یا خانوادگی به این مکان سفر می کنند تا لحظاتی را به دور از هیاهوی زندگی شهری غبار دل بزدایند و به عبادت بپردازند.
امام زاده روستای فُشاه
بقعه مبارکه سیدحسینبن جعفر از نوادگان امام باقر (ع) در ۱۰ کیلومتری طبس و در روستای فُشاه قرار گرفته است. آنچه از کتیبه و هدایای این امامزاده مستفاد میشود ، ساختمان زیارتگاه از دوره صفویه وجود داشته است. قدیمیترین مدرکی که در این محل دیده میشود سنگنوشتهای است که در سال ۱۰۸۱هجری قمری در ده سطر بانی اولین بنای زیارتگاه را معرفی میکند. به طور کلی ساختمان زیارتگاه فُشاه طی زلزله های، ۱۳۲۰، ۱۳۴۷ و ۱۳۵۲ و ۱۳۵۷ چهار مرتبه تخریب و بازسازی شده است.
این مکان در نزد مردم از احترام خاصی برخوردار است و شبهای جمعه، روز سیزده بدر و ایام محرم و صفر و شهادت امام صادق(ع) زائران زیادی از شهر طبس و روستاهای اطراف پذیرا است
امامزاده سیدمحمدبن جعفر طیار
آستان امامزاده سید محمد بن جعفرطیار پسر برادرحضرت امیرالمؤمنین (علیه السلام) در روستای ازمیغان در ۳۸ کیلومتری طبس، واقع شده است.
این مکان از مقبولیت خوبی نزد مردم برخوردار است و در تمام ایام سال بهویژه ایام تعطیلات، اعیاد و شهادتها و میلاد ائمه(ع) و شبهای جمعه و در ایام محرم و صفر و تحویل سال میزبان زائران زیادی از مناطق همجوار می باشد .
این کاروانسرا در فاصلهی 80 کیلومتری شهر طبس واقع است.
کاروانسرای کلمرد ، در یک منطقهی کویری بکر و دست نخورده و محیطی کاملاً آرام و به دور از آلودگی صوتی واقع شده که با برخورداری از آسمانی صاف و بدون آلودگی نوری، برای رصد آسمان نیز بسیار مساعد است. این کاروانسرا که بهعنوان بکرترین کاروانسرای کویر مرکزی ایران شناخته میشود، در مجاورت ماسهزارهای کویر حلوان (مناسب برای کویرنوردی) و ارتفاعات جعبهای (مناسب برای کوهنوردی و صخرهنوردی) قرار دارد و محیطی مناسب نیز برای تحقیقات زمینشناسی است.
کلمرد که قدمت قاجاریه و عباسی دارد، دارای دو کاروانسرای قدیم و جدید در کنار یکدیگر است که کاروانسرای قدیم 200 سال قدمت دارد و اکنون از پای افتاده و فقط آثاری از آن برجای است، اما کاروانسرای جدید با 120 سال عمر، کاملاً سالم است و حالا پس از مرمتهای اساسی، به یک اقامتگاه بومگردی مجهز تبدیل شده است.
از جمله ویژگیهای این بنای تاریخی میتوان به بلندای یکسان آن در دور تا دور بنا، برخورداری از بادگیر و ایوانچههای متعدد در خارج و داخل بنا، اجاقها و بخاریهای دیواری و آجرفرش پشتبام اشاره کرد.
ازمیغان یکی از زیباترین مناطق گردشگری طبس است. این روستا در ۴۰ کیلومتری شرق بخش مرکزی شهرستان طبس قرار گرفته است و ساکنان آن به کشاورزی و دامپروری اشتغال دارند. این روستا از معدود روستاهایی است که رودخانههای دائمی دارد و آب آن بیشتر به مصرف کشاورزی و باغداری میرسد. این روستا از لحاظ تنوع گیاهی نیز در سطح استان و کشور نمونه است، به نحوی که در این روستا علاوه بر محصولات جالیزی، نخل و مرکبات و سایر میوههای هر فصل، برنج نیز تولید میشود. شما میتوانید در روستای ازمیغان طبس کشت برنج و درختان خرما را در کنار یکدیگر مشاهده کنید که تقریباً موضوعی منحصر به فرد در کشاورزی است و در کمتر منطقهای اتفاق میافتد.
این روستا به یُمن وجود رودخانه همیشه پرآبش ، چهرهای دگرگون از دیگر روستاهای کویری دارد. اینجا باران و ابر و آب دست دوستی با خاک دادهاند و باغهایش را اینگونه پر میوه و زمینهایش را اینگونه پر محصول کردهاند.
خانههای روستا شبیه دیگر معماریهای کویری است. خشت و گل و خاک با چوب به هم گره خوردهاند و ازمیغان را روستایی پر نعمت و سرزنده کردهاند. تمام خانهها، درهایی باز رو به مهمان دارند و حکایت میهماننوازی کویری را سر گوش مسافران خسته نجوا میکنند.
از جمله جاذبههای گردشگری ازمیغان اعم از طبیعی و تاریخی و مفاخر روستا، مزار سید محمد بن جعفر طیار، تخت عروس و آبشار قدمگاه و دو خط نوشته شبیه عربی احتمالاً از دوره محمد بن جعفر طیار و گونههای گیاهی وحشی چون درخت انجیر کوهی با ارتفاع ۲۰ متر و قدمت ۳۰۰ ساله است.
بافت تاریخی ازمیغان با آمیزهای از شکوه معماری بومی در قسمت جنوبی روستا، در دامنه کوهستان و در جوار مزارع، کشتزارها و باغات شکل گرفته است. در فاصله ۵ - ۶ کیلومتر بالا دست و پایین دست روستا دو قلعه قدیمی وجود دارد که اهالی آنها را قلعه دختر مینامند.
باغ گلشن در اوایل قرن سیزده هجری قمری یعنی اواخر حکومت لطفعلی خان زند و در بحبوحهی به قدرت رسیدن آغامحمدخان قاجار و به دستور امیر محمدحسن خان عرب زنگویی، حاکم تون (فردوس) و طبس ساخته شد.
طراحی این باغ بر اساس نمونه چهارباغ و برگرفته از آیات قرانی دربارهٔ بهشت که دو نهر در آن همدیگر را قطع میکنند صورت گرفته است. معمار اولیه باغ، طبیعت سبز آن را با توجه به نوع درختان به صورت شطرنجی طراحی و کشت کرده است. یک نکته منحصر به فرد در باغ گلشن که تنها در تاج محل هندوستان مانند آن تکرار شده، این است که باغ به صورت مربع است، یعنی طول و عرض باغ با هم برابرند و خیابانهای موازی، طول و عرض این باغ را به هم متصل میکنند. در میان این باغ، استخر نسبتا بزرگی وجود دارد که دارای سه فوارهی طبیعی است.
ساختمان سردرب باغ گلشن در زلزله ویرانگر شهریور ۵۷ طبس به کلی از بین رفت که اکنون همانند گذشته بازسازی شده است. باغ گلشن طبس در فصل بهار یکی از جذابترین و دیدنیترین جاذبههای شرق کشور و استان خراسان جنوبی به شمار میرود.
مکانی که باغ گلشن در آن ساخته شده در اصل نخلستان بوده است. از این رو نخلهای باغ گلشن که در حدود دوهزار نفر هستند، قدیمیترین درختان این باغ به شمار میروند. از دیگر درختان میوهدار باغ گلشن، درختان انار و مرکبات مانند نارنج هستند که به طور مساوی میان کرتها و به صورت شطرنجی توسط معمار اولیهی باغ کاشته شدهاند. در هر یک از چهار کرت باغ گلشن در حدود پانصد اصله درخت انار و ۲۵۰۰ اصله درخت مرکبات وجود دارد.
در دههی پنجاه خورشیدی، دو پلیکان مهاجر در مسیر مهاجرت خود از مناطق سرد سیبری متوجه منطقهی خوش آب و هوای باغ گلشن شده و آنجا را برای زندگی خود انتخاب میکنند. این دو پلیکان بعد از ورود به باغ گلشن مورد توجه مردم قرار گرفته و همانجا ماندگار میشوند. متأسفانه یکی از این دو پرنده در زلزلهی شهریور ۵۷ زیر آوار ماند و از بین رفت، ولی پلیکان دیگر تا سال ۱۳۹۴ در باغ گلشن زندگی میکرد. البته در سالهای اخیر، تعدادی پلیکان به باغ گلشن آورده شدهاند و همچون پلیکانهای مسافر باغ گلشن را مکانی مناسب برای زندگی یافتهاند.
این باغ در تاریخ بیستم دی ماه سال ۱۳۵۵ و به شمارهی ۱۳۱۰ در میان آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
عاشقان ولایت و شیفتگان زیارت بارگاه ملکوتی امام رضا (ع) که از استان های جنوبی و مرکزی کشورمان عازم این دیار مقدس می شوند، پس از عبور از صدها کیلومتر در کویر ، به شهر زیبا و سرسبز طبس می رسند که آستان مبارک این امامزاده همچون نگین فیروزه ای در آن می درخشد.
حضرت حسین بن موسی الکاظم (ع) برادر گرامی حضرت امام رضا (ع) است که مورخان ، ایشان را از فرزندان بلافصل امام کاظم (ع) دانسته اند.
بنای اولیه مزار این امامزاده به قرن پنجم هجری بر می گردد که در زلزله سال 57 طبس به کلی ویران شد.
پس از تفویض تولیت این امامزاده به آستان قدس رضوی ، اقدامات ارزنده ای در توسعه و بازسازی آن بقعه مبارکه و رواق های اطراف انجام و به سبکی بسیار عالی احداث گردید.
فضای این امامزاده با درختان نخل ، به زیبایی تزئین شده و حوض ها و فواره ها ، چشم اندازی بسیار زیبا ایجاد کرده اند. این مکان دارای امکاناتی از جمله : زائرسرا ،آشپزخانه عمومی، سقاخانه، فرهنگسرا و کتابخانه ، پارکینگ ، هزاران متر مربع فضای سبز، آب نما، سرویسهای بهداشتی مناسب، شهربازی و ... می باشد. اقدامات و فعالیتهای فرهنگی متنوع نیز که در مناسبتهای مختلف انجام می شود ، حائز اهمیت و قابل توجه است.