کلیک کنید.

کلیک کنید.

تغذیه عبارت است از مجموعه فعل و انفعالاتی که موجب می شود تا عضو زنده و سلول های آن ، مواد مغذی را جذب کنند و آنها را به مصرف رشد و نمو و نوسازی و نگهداری عضو برسانند و حرارت و انرژی لازم  و کافی به منظور تحقق اعمال حیاتی و سایر فعالیتهای مربوطه تامین کنند . 

تغذیه یعنی رابطه بین غذاهایی که مصرف می کنیم و کاری که بدن انجام می دهد ، تمام مراحلی که غذا باید بگذراند تا انسان به رشد کامل جسمی و روانی و... برسد . و تغذیه سالم یعنی انتخاب غذاهای متنوع از گروه های غذایی مختلف . تغذیه سالم نیازمند برنامه ریزی و هدف گذاری برای مصرف متنوع گروه های مختلف غذایی است .             

نیاز بدن ما غیر از آب که می نوشیم و اکسژن که تنفس می کنیم ، باید از طریق غذا تأمین شود و برای تامین نیاز بدن باید غذاها حاوی موادی باشند که توانایی انجام سه وظیفه زیر را داشته باشند :

1- تأمین سوخت ، یعنی موادی که با عمل اکسیداسیون انرژی لازم برای فعالیتهای لازم برای فعالیتها را مهیا می کنند .

2- تامین مواد ضروری مورد نیاز برای ساختن یا حفظ نسوج بدن .

3- تامین مواد ضروری برای تنظیم واکنش های بدن .

 

چرا داشتن تغذیه سالم مهم است ؟

تغذیه سالم مهم است به چند دلیل :

1- غذاهای سالم تامین کننده مواد مغذی مورد نیاز بدن است .

2-تغذیه سالم ریسک ابتلا به بیماریها را کاهش می دهد . مصرف بیشتر میوه ها و سبزیجات ریسک ابتلا به دیابت و فشار خون بالا و برخی از انواع سرطان را کاهش می دهد. همچنین مصرف کمتر چربی های اشباع (روغن ها ی جامد )ریسک افزایش کلسترول خون را کاهش می دهد. مصرف کافی کلسیم و ویتامین  D از پوکی استخوان پیشگیری می کند .

3- تغذیه سالم ، در کنترل و بهبود علائم بعضی از بیماریهای مهم نیز کمک کننده است .

 

اصول یک تغذیه سالم و متعادل چیست ؟

در تنظیم یک برنامه غذایی سالم ، سه نکته زیر را در ذهن داشته باشید :

تعادل : یک رژیم غذایی متعادل ( استفاده از حداقل تعداد واحدهای مورد نیاز از هر گروه غذایی )تضمین کننده دریافت مواد مغذی مورد نیاز است .

تنوع :  طیف وسیعی از غذاهای متنوع را مصرف کنید . هیچ غذایی به تنهایی تأمین کننده مواد مغذی مورد نیازتان نیست . از هر گروه غذایی ، انواع غذاهای متنوع را انتخاب کنید .

میانه روی : میانه روی در هر کاری کلید موفقیت است. پس با رعایت میانه روی در مصرف شیرینی جات ، چربی ها و نمک می توانید ازهمه غذاهای دلخواه خود بهره مند شوید .

 

آشنایی با گروه های غذایی:

در هر کدام از این ها مقداری از مواد مغذی –  نه همه آن ها – برای شما فراهم می شود . غذای یک گروه نمی تواند به جای غذای گروه های دیگر مصرف شود و هیچ کدام از گروه های غذایی از گروه دیگر مهم تر نیست . در واقع انسان برای سلا مت خود به همه گروهها نیازمند است .

گروه نان

شامل غلات کامل (گندم ، جو ، جو دوسر ، ارزن ) ، برنج و انواع ماکارونی ( لازانیا ، رشته فرنگی ، رشته پلویی ، رشته آشی )است . این گروه ها کربوهیدرات پیچیده و فیبر همچنین ویتامین های خانواده B  هچون آهن و پروتئین مورد نیاز بدن ما را تامین می کند .

گروه سبزی ها 

شامل بسیاری از سبزی های متنوع از جمله سبزی های سبز رنگ ( مثل سبزی خوردن ) ، صیفی جات و سبزی های نشاسته ای (مثل باقلا ) است . این گروه تامین کننده املاح و ویتامین مورد نیاز ماست از جمله ویتامین C و   Aو املاح کلسیم و منیزیم همچنین تأمین کننده فیبر نیز می باشد .

گروه میوه ها

شامل انواع و اقسام میوه هایی است که شما با آن آشنا هستید . این گروه تأمین کننده  فیبر ، ویتامین C,A و پتاسیم است . این گروه با اهمیت است چرا که فاقد سدیم چربی و کلسترول می باشد .

گروه گوشت

شامل گوشت قرمز ، گوشت ماکیان ، ماهی ، تخم مرغ و حبوبات است . این گروه غذایی برای تامین پروتئین ، فسفر، ویتامین های B1, B3,B6 ,B12  و بسیاری از املاح چون آهن می باشد . حبوبات ، زیر گروه سبزی های نشاسته ای هستند ولی چون از نظر غذایی ، محتوای پروتئین و املاح شبیه گوشت هستند در این گروه قرار دارند .

گروه لبنیات

شامل شیر و ماست و پنیر است . بهترین منبع تامین کننده کلسیم هستند و تأمین کننده پروتئین ، ویتامین B12,B2, A می باشند .

چربی ها

چربی ها ، روغن ها و شیرینی ها این دسته از آنجا که کالری مورد نیاز را تامین می کنند قابل توجه هستند اما چون دارای مولد مغذی کمی هستند مصرف به کم ترین میزان توصیه می شود . این گروه شامل : کره ، ماگارین ، سس سالاد ، روغن ها ، مایونز ، خامه ، پنیر خامه های ، سر شیر ، چیپس ها است و مواد قندی که شکلات ها ، آب نبات ، شیرینی ، کیک ،نوشابه ، شربت ،ژله ، دسر ، مربا ، شکر و عسل است .

تغذیه مناسب به معنای صرف هزینه زیاد نیست ، مهم ترین اصل برای جلوگیری از کمبود مواد غذایی رعایت تنوع در خوردن مواد غذایی گفته شده برای افرادی است که مشکل خاصی نداشته باشند . در تجویز رژیم های غذایی باید نیاز ها و محدودیت های هر فرد از جمله قد ، وزن ، سن ، جنس ، فعالیت ، ابتلا به فشار خون بالا و یا قند خون بالا مورد توجه قرار گیرد .

هرم غذایی چه فایده ای دارد ؟

هرم غذایی راهنمای عمومی است که به ما اجازه می دهد که برنامه غذایی خود را انتخاب کنیم . شکل هرم به نحوی است که قسمت پایین آن انواع نان ها ، غلات و انواع فرآورده های آن شامل سنگگ ، تافتون ، بربری ، نان سفید و برنج و ماکارونی و انواع رشته ها می باشد.

گروه بعدی به ترتیب سبزیجات و سپس میوه ها هستند که تامین کننده فیبر ، ویتامین A,C اسید فولیک و مواد معدنی ضروری می باشند . گروه گوشت مانند مرغ و ماهی و گوشت قرمز ، حبوبات ، آجیل تامین کننده پروتئین و مواد معدنی مثل روی و آهن هستند . گروه لبنیات مانند شیر ، ماست ، پنیر ، دوغ و کشک منبع کلسیم ، ویتامین D وپروتئین می باشند .

چربی ها و شیرینی ها مثلث کوچکی در بالای هرم ایجاد کرده اند و آن ها را باید به مقداری کم مصرف کرد .

شکل هرم غذایی به نشان می دهد که قسمت عمده غذایی ما باید از سه ردیف پایین هرم باشد ولی برای سلامت به همه گروههای هرم نیاز داریم .

غذاهایی را که دراین پنج گروه قرار دارند را نمی توان با غذاهای گروه های دیگر جایگزین کرد . بطور مثال سبزیجات را نمی توان با گروه شیر عوض کرد ، ولی در گروه شیر می توان به جای شیر از ماست یا پنیر استفاده کرد . و یا از حبوبات به جای گوشت در گروه گوشت استفاده کنیم .

استفاده نادرست از الگوی غذایی چه اثراتی در سلامت نوجوانان دارد ؟  

مطالعات نشان داده است  که اغلب بیماریهای قلبی وعروقی در نوجوانی شروع می شوند ، بنابر این الگوهای غذایی نادرست در نوجوانی می تواند منجر به اضافه وزن و سطح بالای چربی خون و بیماری های قلبی در سنین بالا شوند . بنابر این از سنین پایین و حتی کودکی باید الگوی صحیح رژیم غذایی را رعایت نمود تا در سنین بالا دچار مشکلات متعدد نشود .  با توجه به این که بعضی از غذاها در ایجاد بیماری به خصوص سرطان ها نقش دارند و بعضی دیگر از ایجاد آن جلوگیری می کنند ، به اهمیت رژیم غذایی خود پی می بریم . پژوهش های گسترده پزشکی نشان داده که مصرف درست مواد غذایی می توان از بروز بسیاری از بیماریها جلوگیری کرد . بنابراین توجه به تغذیه سالم امری ضروری ولازم به نظر می رسد .

اهمیت مصرف صبحانه

صبحانه اولین وعده غذایی است که در هنگام صبح خورده می شود ، وعده صبحانه معمولا شامل یک یا چند نوشیدنی ( چای ، قهوه ، آب پرتقال ، و...) ، لبینات (پنیر ، خامه و...) و غلات ( نان و...) است که ممکن است بادانه های روغنی یا میوه ها نیز همراه شود .بسیاری از متخصصین  تغذیه ، صبحانه را وعده ی بسیار با اهمیتی می دانند که در آغاز روز ، انژی و مواد مغذی مورد نیاز بدن را فراهم می کند .

صبحانه یکی از مهم ترین وعده های غذایی در طول روز می باشد . خوردن صبحانه یکی از بهترین راه های کسب بهره روی بالنده می باشد .عموما کارکنانی که صبحانه می خورند بهتر از عهده کارها برمی آیند. دلیل آن این است که خوردن صبحانه مانع از نقصان قند خون فرد می شود ، همان قندی که به تا مین انرژی و افزایش تمرکز کمک می نماید . یک صبحانه خوب و مناسب به فرد این اجازه را می دهد در طول روز بسیار هوشیار تر باشد . مطالعات نشان می دهد که بزرگسالان و کودکانی که صبحانه صرف می کنند در محل کار و مدرسه کارایی بهتری داشته اند . افرادی که معمولا صبحانه می خورند بیشتر در رژیم غذایی خودشان ویتامین، میترال و سایر مواد مغذی ضروری بدن را دریافت می کنند . با خوردن صبحانه از چاقی پیشگیری  می کنیم . با خوردن صبحانه بدنمان را در مقابل بیماریها قوی تر و مقاوم تر می شود و کمتر بیمار می شویم . خوردن صبحانه باعث می شود یادگیری بهتر صورت گیرد . بیشترین میزان یادگیری بین ساعات 10- 8 صبح صورت می گیرد ، بنابراین خوردن صبحانه کامل لازم و ضروری است .

اهمیت عدم حذف وعده های غذایی

زمانی که یک فرد وعده های غذایی  را به عمد یا به اجبار حذف می کند ، میزان متابولیسم ( سوخت و ساز ) بدن وی برای نگهداری انژی پایین می افتد . چنانچه این عمل یعنی حذف وعده  غذایی ادامه پیدا کند ، درصد بیشتری از میزان مصرف متابولیسم ، کاهش می یابد . در طولانی مدت BMR (میزان متابولیسم پایه ) فرد پایین می افتد و بدن می آموزد که با انرژی کمتری زنده بماند . نتیجه این عمل آن است که بدن چربی های بیشتری را در بافت چربی ذخیره نماید . همچنین در مطالعات مربوط به سود مندی های مصرف صبحانه مشخص شده است که ، افرادی که به طور منظم صبحانه می خورند چربی خون آنها بطور میانگین کمتر از افرادی است که عادت به مصرف صبحانه ندارند و از طرف دیگر آنهایی که  صبحانه نمی خورند ، به احتمال زیاد در طول روز به خوردن غذاهای پر چرب که از نظر رژیم غذایی کم ارزش و بی ارزش اند روی می آورند و همین مسئله باعث بیمار شدن آنها می شود (از جمله دیابت و افزایش چربی خون ). البته منظور مان از خوردن صبحانه ، صبحانه سالم است نه بیسکویت و شکلات و تنقلات و آب میوه های غیر طبیعی . همه کودکان و بزرگسالانی که صبحانه نمی خورند تجربه علائم گرسنگی مانند خستگی ، خواب آلودگی و بیقراری داشته اند ، که این خود منجر به کاهش بیشتر کار آیی در کنار مسا ئل و مشکلات شخصی افراد می گردد .

مزایای مصرف صبحانه

- ذخیره انرژی برای انجام کارهای روزانه در شرایط عادی و شرایط خاص .

- کمک به درک بهتر مفاهیم و انجام کار بهتر در طول روز و تمرکز بهتر برای انجام وظایف حساس (کمتر شدن حوادث ) .

- روشی بسیار عالی برای حفظ سلامتی و جلوگیری از افزایش وزن .

- یکی از بهترین روش ها برای تحریک حرکات روده و پیشگیری از یبوست .

- افزایش متابولیسم بدن و مصرف بهتر انرژی برای فرد .

 

میان وعده مناسب چیست ؟

کودکان سنین مدرسه علاوه برسه وعده غذای اصلی به دو میان در صبح و عصر نیاز دارند . در این سنین ، کودکان باید هر 6 تا 4 ساعت برای نگهداشتن غلظت قند خون در حد طبیعی ، غذا بخورند تا فعالیت سیستم عصبی و عملکرد مغز در حد مطلوب باقی بماند . در این سنین ، کبد که وظیفه ذخیره سازی گلوکز به صورت گلیکوژن و آزاد سازی آن به خون در مواقع ضروری را به عهده دارد ، تنها 4 ساعت می تواند گلیکوژن ذخیره کند بنابر این ، کودکان به خوردن غذا در وعده های بیشتری نیاز دارند و باید در روز دو میان وعده مصرف کنند .

نمونه هایی ازمیان وعده های مغذی عبارتند از :

1- میوه های خشک شامل انجیر خشک ، توت خشک ،برگه هلو و......

2- انواع مغزها شامل بادام ، پسته ، گردو ، فندق و....

3- انواع میوه ها شامل سیب ، پرتقال ، نارنگی ، هلو ، زرد آ لو ، انگور ، لیمو شیرین و...

4- سبزی ها شامل هویج ، کاهو ، خیار و....

5- انواع لقمه های خانگی مثل نان و پنیر و گردو ، نان و تخم مرغ ، نان و پنیر و خیار ، نان و پنیر و گوجه فرنگی ، نان و پنیر و سبزی ، انواع کوکو و کتلت ، نان و حلوا شکری ، نان و پنیر و خرما

6- شیر و فراورده های آن

 

فواید مصرف شیر و لبنیات

کلیسم که نقش اساسی در شکل گیری و استحکام استخوان ها و سلامت دندانها دارد ، از مهم ترین ترکیبات موجود در شیر است .

فسفر که برای بسیاری از واکنش های شیمیایی بدن و فعال کردن آنزیم ها لازم است . و در رشد و ترمیم بافتها دخالت دارد ، در میان املاح موجود در شیر حضور داشته و به غیر از آن ، سدیم و پتاسیم که در تنظیم اسیدی و بازی بودن سلولهای بدن نفش ایفا می کنند ، با خوردن شیر دریافت می شوند . اما مهم ترین خواص آن به قرار زیر  است :

- شیر خواص بسیاری برای دندانها دارد و از پوسیدگی آن جلوگیری می کند .

- شیر برای داشتن ناخن ها ، دندانها و موها یی سالم لازم است .

- مطالعات بسیاری نشان داده است که مصرف روزانه شیر به همراه میوه ها و سبزیجات ، هم در بچه ها و هم در بزرگسالان باعث کاهش فشار خون بالا می شود .

- مصرف شیر کم چرب به دلیل سرشار بودن از کلسیم میزان کلسترول بد را در خون کاهش داده و میزان کلسترول خوب را بالا می برد .

- از آنجا که دوران نوجوانی و کودکی ، مرحله ی خیلی مهم در سلامت جسمانی وروانی فرد است ، رژیم غذایی سرشار از لبنیات و شیر در این دوران پایه گذار دوران میانسالی وحتی سالمندی سالم تر به حساب می آید .

- مطالعات نشان می دهد کودکانی که روزانه شیر مصرف می کنند ، باهوش ترند .

- شیر دشمن دیابت نوع دوم است .

- مصرف روزانه شیر در دوران نوجوانی و کودکی پایه گذار استخوانهایی محکم بوده و از عوامل اصلی پیشگیری کننده پوکی استخوان و زندگی سالمندی فعال تر محسوب می شود .

- شیر برای زیبایی پوست ، سلامت دندانها و استخوانها ، سلامت ماهیچه ها ، کاهش استرس ، کاهش وزن ، کاهش فشار خون و داشتن یک بدن سالم مفید می باشد .

 

منبع : کتاب دانش معرفتی ( پیشتازان سازمان دانش آموزی )

نام:  محمد بن عبد الله

کنیه:  ابوالقاسم و ابوابراهیم.

القاب : رسول اللّه، نبى اللّه، مصطفى، محمود، امین، امّى، خاتم، مزّمل، مدّثر، نذیر، بشیر، مبین، کریم، نور، رحمت، نعمت، شاهد، مبشّر، منذر، مذکّر، یس، طه‏ و...

پدر : عبدالله

مادر : آمنه دختر وهب بن عبد مناف

تاریخ ولادت: روز جمعه، هفدهم ربیع الاول عام الفیل برابر با سال 570 میلادى (به روایت شیعه) و دوازدهم ربیع الاول ( به روایت اهل سنت )

مکان ولادت : مکه

مدت عمر: 63 سال

مدت رسالت : 23 سال

نخستین زنى که افتخار همسرى حضرت محمد (ص) را یافت، خدیجه بنت خویلد بود. حضرت محمّد(ص) پیش از رسیدن به مقام رسالت، در سن 25 سالگى با این بانوى بزرگوار ازدواج نمود.

فرزندان: حضرت محمد 7 فرزند داشتند که بجز حضرت زهراء (س)  همگی پیش از رحلت آن حضرت از دنیا رفته بودند.

 تاریخ و سبب رحلت آن حضرت :  28 صفر سال یازدهم هجری در مدینه بر اثر زهرى که زنى یهودى به نام زینب در جریان نبرد خیبر به آن حضرت خورانیده بود.

محل دفن : مدینه در همان خانه‏اى که وفات یافته بودند. هم اکنون مرقد مطهر آن حضرت، در مسجد النبى قرار دارد..

- بهترین شما کسانی هستند که قرآن را آموخته و به دیگران تعلیم می دهند .

- علامت و نشانه ایمان نماز است .

- بهترین یاران کسی است که ناسازگاریش اندک باشد و سازگاریش بسیار .

- در طلب دنیا معتدل باشید و حرص نزنید ، زیرا  به هرکس  هر چه قسمت اوست می رسد .

- به کوچکی گناه  نگاه  نکنید  بلکه به چیزی [نافرمانی خدا ] که بر آن جرأت یافته اید  بنگرید .

- وقتی در انجام کاری تصمیم می گیری ، در نتیجه آن  بیندیش  ، اگر نتیجه  نیک است آن را انجام بده و اگر بد است از آن در گذر .

- کسی که در راه دانش رود ، خداوند او را به سوی بهشت می برد ، فرشتگان با خرسندی  بالهای خویش را برای طالب علم می گشایند ، اهل زمین  و آسمان و حتی  ماهیان  دریا برای طالبان علم آمرزش می طلبند و برتری عالم  بر عابد مانند ماه شب چهاردهم  بر ستارگان است .

نام : فاطمه

کنیه : ام الحسنین ، ام الائمه (ع) ، ام المؤمنین  ، ام ابیها

لقب : بتول ، خیر النساء ، رضیه ، محدثه ، طاهره ، مطهره ، صدیقه ، عذراء ، سیده ، زکیه ، مبارکه ، معصومه

پدر : حضرت محمد (ص)

مادر : خدیجه  دختر خویلد زن فداکار اسلام ، نخستین زنی که به پیامبر اسلام ایمان آورد .

تاریخ ولادت : جمعه 20 جمادی الثانی ، سال پنجم بعداز بعثت پیامبر اسلام (ص) 45 سال بعداز عام الفیل

مکان  ولادت : مکه

مدت عمر : 18 سال و9ماه

علت  شهادت : به دنبال مبارزات آ ن حضرت با غاصبان امامت وولایت ، در اثر ضربه زدن به پهلوی  آن بزرگوار (س) و تحت فشار قرار دادن آن حضرت میان در و دیوار که به شهادت آن بزرگوار و فرزندش محسن  (سقط جنین ) انجامید .

زمان شهادت : سوم جمادی الثانی ، سال 11 هجری ، مصادف با سال رحلت پیامبر (ص) که به آن عام الحزن (سال حزن واندوه ) می گویند .

مکان شهادت و دفن : در مدینه در منزلش کنار مسجدالنبی به شهادت رسیدند و درمدینه به خاک سپرده شد .

در مورد مکان دفن ایشان چند احتمال است : 1- خانه خود آن حضرت (س) 2- قبرستان بقیع 3- میان فبر و منبر

 

- خداوند نماز را جهت دوری شما از کبر وخود پسندی مقرر فرمود .

- کسی که عبادتهای خالصانه خود را به سوی خدا فرستد ، پروردگار بزرگ برترین مصلحت را به سویش فرو خواهد فرستاد .

-  بهترین شما کسی است که در برخورد با مردم نرم تر و مهربان تر باشد .

- پاداش خوشرویی در برابر  مؤمن بهشت است ، و خوشرویی با دشمن ستیزه جو ، انسان را از عذاب آتش باز می دارد .

-  خدای تعالی نیکی به پدر ومادر را واجب فرمود تا از خشم او در امان بمانید ، و دستگیری از خویشان را موجب افزایش عمر و سبب فزونی قدرت قرار داد .

 

نام : علی

کنیه : ابوتراب ، ابوالائمه ، ابوالحسن ، ابوالحسنین 

لقب : مرتضی ، امیرالمؤمنین (ع) ،امام المتقین ، یعسوب الدین ، مظهر العجائب ، کرّار ، فاروق اعظم ، قسیم الجنه و النار

پدر : عمروبن عبدالمطلب معروف به ابوطالب

مادر : فاطمه بنت اسد

تاریخ ولادت : جمعه 13 رجب ، 10سال پیش از بعثت

مکان ولادت : مکه داخل خانه خدا

مدت عمــر :63 سال

زمان شهادت : 21 رمضان ،سال 40هجری

قاتل :عبدالرحمن بن ملجم مرادی از خوارج و منافقین

مکان شهادت و دفن :در محراب مسجد کوفه ضربت خوردند و در منزل خود ،در جنب غربی مسجد رحلت  و در نجف به خاک سپرده شدند .

سن ایشان درهنگام شهادت :63 ساله

دوران امامت : حدود 30 سال  که 4سال و 9ماه آن با خلافت همراه بود .

نهج البلاغه : کتاب شریف و ارزشمند نهج البلاغه مجموعه ای از خطبه ها و نامه ها و کلمات کوتاه و حکیمانه امام علی (ع) می باشد که توسط دانشمند بزرگ شیعه ،سید رضی جمع آوری گردیده است .این اثر بزرگ و جاویدان حاوی 239یا 241خطبه و 79 نامه و عهد نامه و480 کلمات کوتاه و حکمت آمیز می باشد.

 

- مؤمن پیوسته ، به نام خدا و مدام در حال اندیشه است ، بر نعمت های الهی سپاسگزار و در گرفتاری ها شکیبا ست .

- تو را ادب این پس که هر آن چه را در دیگران بد می دانی ،خود را نیز از آن دور سازی .

- ارزش آدمی به اندازه همت اوست .

- تکبر و رزیدن آدم بلند مرتبه را پست می گرداند .

- خانه ای که درآن قرآن خوانده می شود و ذکر خدای عزوجل در آن بشود برکتش بسیار گردد و فرشتگان در آن بیایند و شیاطین از آن دور شوند و برای اهل آسمان می درخشد چنانچه ستارگان برای اهل زمین می درخشد و خانه ای که در آن قرآن خوانده نشود و ذکر خدای عزوجل در آن نشود برکتش کم شود و فرشتگان از آن دور شوند و شیاطین در آن حاضر گردند .

- شادی مؤمن در رخسار او و اندوهش در دل است .

 - قلب خود را از کینه دیگران پاک کن ، تا قلب آنها از کینه تو پاک شود .

 - به خشم در آوردن و شرمنده ساختن دوست ، مقدمه جدایی اوست .

 - عاجز ترین مردم کسی است که از به دست آوردن دوست عاجز بماند و از او عاجز تر کسی است که دوستان بدست آورده از دست بدهد .

 - علم میراث گرانبهایی است و ادب لباس فاخر و زینتی است و فکر آئینه ای است صاف .

 - بزرگترین عیب آن است که آنچه را که مانند آن در خود توست عیب بشماری .

نام : حسن

کنیه : ابومحمد

 لقب : مجتبی ، زکی ، سبط

پدر : حضرت علی (ع)

مادر : حضرت فاطمه (س)

تاریخ ولادت : سه شنبه 15رمضان ، سال سوم هجری ( به قولی سال دوم هجری )

محل ولادت : مدینه

 مدت عمـــر : 48 سال

علت شهادت : مسمومیت بر اثر زهری که همسر ایشان ، جعده دختر اشعث بن قیس ، به سبب و سوسه و دسیسه معاویه به ایشان خورانده بود .

 قاتل : جعده

زمان شهادت : پنجشنبه 28 صفر  50 هجری به قولی سال 49 هجری

 محل شهادت و دفن : در مدینه به شهادت رسیدند و در قبرستان بقیع در نهایت مظلومیت به خاک  سپرده شدند .

سن ایشان در هنگام شهادت :47 سالگی

مدت امامت : حدود 10 سال (از سال 40 هجری تا سال 50 هجری ) دوران خلافت ایشان حدود 6 تا 9ماه بود .

 

- تعجب می کنم از کسانی که در غذای جسم خود فکر می کنند  ولی در امور معنوی و غذای جان خویش تفکر نمی کنند .

- از آن حضرت سؤ ال شد : کرم چیست ؟ فرمود : بخشش پیش از خواهش و اطعام در قحطی .

 - از آن حضرت سؤال شد :بی نیازی چیست ؟ فرمود : رضایت نفس به آنچه برایش قسمت شده ، هرچند کم باشد

- از خدا بترسید به وسیله تقوی ، و به خدا نزدیک شوید با طاعت ، به درستی که او نزدیک است و پاسخگو .

- ای بندگان خدا ،پرهیزگار باشید ،و بدانید که هر کس پرهیزگار باشد ، خداوند او را به خوبی از فتنه ها و آزمایشها برآورد و در کارش موفق سازد و راه حق را برایش آماده کند .

- هیچ مردمی باهم  مشورت نکنند مگر اینکه به درستی هدایت شوند .

- ای پسرم با هیچ کس برتری مکن تا بدانی کجا می رود و از کجا می آید و چه ریشه ای دارد ، پس چون خوب از حالش آگاه شدی و معاشرتش را پسندیدی با او برادری کن به شرط گذشت از لغزش و کمک در تنگی .

 

نام : حسین (ع)

کنیه : ابو عبدالله

لقب : خامس آل عبا ، سبط ، شهید ، وفی ، زکی ، سید الشهداء

پدر :  حضرت علی (ع)

مادر : حضرت فاطمه (س)

تاریخ ولادت : شنبه سوم شعبان ، سال چهارم هجری

مکان ولادت : مدینه

مدت عمـــر : 57 سال

علت شهادت : پس از روی کار آمدن یزید ، امام که او را نالایق می دانست تن به ذلت بیعت و سازش با او را نداد و برای افشای او به فرمان خدا از مدینه به مکه و سپس بطرف کوفه و کربلا حرکت کردند و همراه با یاران خود با لب تشنه توسط دشمنان اسلام شهید شدند .

قاتل : صالح بن وهب مزنی ، سنان بن انس و شمر بن ذی الجوشن

زمان شهادت : جمعه دهم محرم ، سال 61 هجری

مکان شهادت و دفن  : کربلا

 

- همانا شیعه کسی است که قلبش از هرگونه آلودگی و ناپاکی و خیانت پاک باشد .

- از هر کرداری که موجب عذر خواهی است بپرهیز .

- هرکس دوست دارد مرگش به تاخیر بیافتد و روزیش افزایش یابد صله رحم به جای آورد .

- از نشانه های خوشبختی و سعادت ، همنشینی با خردمندان است .

- هر یک از دو نفری که میان آنها نزاعی واقع شود و یکی از آن دو رضایت دیگری را بجوید ، سبقت گیرنده اهل بهشت خواهد بود .

- عاجز ترین مردم کسی است که نتواند دعا کند .

- بخشنده ترین مردم کسی است که در هنگام قدرت می بخشد .

- کسانی که رضایت مخلوق را به بهای غضب خالق بخرند ، رستگار نخواهند شد .

- کسی که بخواهد از راه گناه به مقصدی برسد ، دیرتر به آرزویش می رسد و زودتر به آنچه می ترسد گرفتار می شود .

- عقل کامل نمی شود مگر با پیروی از حق .

- عجله کردن کم خردی است  .

- سلام کردن هفتاد حسنه و پاداش دارد که شصت و نه حسنه آن برای کسی است که سلام می کند و یک حسنه برای کسی است که جواب سلام را می دهد .

 

نام : علی

کنیه : ابوالحسن ثانی ، ابومحمد

لقب : سجاد ، سید العابدین ، سید الساجدین ، زین العابدین

پدر : حضرت حسین بن علی (ع)

مادر : شهربانو دختر یزد گرد ، نام اولش جهانشاه

ولادت : روز جمعه پنجم شعبان ، سال 38 هجری

مکان ولادت : مدینه

مدت عمـــر : 57 سال

قاتل : هشام بن عبدالملک

زمان شهادت : شنبه 12 محرم ، سال 95 هجری

مکان شهادت و دفن : مدینه و در منزل خود به شهادت رسیدند و در قبرستان بقیع به خاک سپرده شدند .

 

- همانا نماز بنده پذیرفته نمی شود ، مگر آنچه را که با قلبش به نماز توجه کند .

-  آزار نرساندن نشانه کمال خرد و مایه ی آسایش دو گیتی است .

-  هرکس مؤمن گرسنه ای را غذا دهد خداوند او را از میوه های بهشتی اطعام نماید .

- از دروغ کوچک و بزرگ ، جدی و شوخی پرهیز کن ، که بی شک انسان وقتی در امور کوچک دروغ می گوید بر دروغ گویی در امور بزرگ نیز جرأت پیدا می کند .

- همنشینی با خردمندان و دانشمندان موجب فزونی خرد است .

- بیاندیشید و برای آن چه که آفریده شده اید کار کنید ، زیرا خداوند شما را بیهوده نیافریده است .

- دعا ، بلای نازل شده و نازل نشده را دفع می کند .

- از معاشرت با دروغگو بپرهیز ، زیرا او مانند سراب است که دور را به تو نزدیک و نزدیک را از تو دور می سازد .

- منافق نهی می کند و خود باز نمی ایستد و امر می کند ولی خود آ؛ن چه را که امر می کند انجام نمی دهد.

 

نام :محمد

 کنیه : ابوجعفر

لقب : باقرالعلوم (شکافنده دانشها )

پدر : حضرت علی بن الحسین (ع)

مادر : فاطمه دختر امام حسن (ع)

تاریخ ولادت : روز جمعه سوم صفر ، سال  57 هجری

مکان ولادت  : مدینه

 مدت عمر : 59 سال

علت شهادت : مسمومیت

 قاتل : ابراهیم بن ولید وبه قولی هشام بن حکیم  

 زمان شهادت : دوشنبه هفتم ذی الحجه ، سال 114 هجری و به قولی 104 هجری و به قولی دیگر 107 هجری

مکان شهادت و دفن : در مدینه به شهادت رسیدند و در قبرستان بقیع به خاک سپرده شدند .

مدت امامت : 19 سال

 

- به درستی که کامل ترین مؤمنان از نظر ایمان کسی است که خلق و خویش بهتر است .

- محبوب ترین عبادت نزد خداوند شادکردن کردن دل مؤمن است .

- خداوند آشکار سلام کردن را دوست دارد .

- خوش رویی و گشاده رویی ، مایه جلب محبت مردم و قرب الهی است .

- افزایش نعمت از جانب خداوند قطع نمی شود ، مگر اینکه شکر از جانب بندگان قطع گردد .

- خدا را نشناخته کسی که نافرمانی اش کند .

- هر چیری قفلی دارد و قفل ایمان مدارا کردن و نرمی است .

- هر که خوش نیت باشد ، روزی اش افزایش می یابد .

 

نام : جعفر ( به معنی نهر جاری پر فایده )

کنیه : ابو عبدالله

لقب : صادق

پدر : حضرت محمد بن علی (ع)

مادر : معروف به ام فروه دختر قاسم بن محمد بن ابی بکر

تاریخ ولادت : یکشنبه 17 ربیع الاول ، سال 83 هجری

مکان ولادت : مدینه

مدت عمر : 65 سال

علت شهادت : مسمومیت

قاتل : منصور دوانیقی (خلیفه عباسی )

زمان شهادت :  یکشنبه 25شوال ، سال 148هجری

مکان شهادت و دفن : در مدینه به شهادت رسیدند و در قبرستان بقیع به خاک سپرده شدند .

مدت امامت : 34 سال  ایشان حود  50 سال از عمر شریف خود را در حکومت بنی امیه گذراند و بقیه عمر مبارکش را در دوران حکومت بنی عباس سپری شد .

 

- هرکس دوست دارد بداند نمازش قبول شده یا نه ، ببیند که آیا نمازش او را ازگناه و زشتی باز داشته یا نه ؟ پس به قدری که نمازش او را از گناه باز داشته به همان اندازه نمازش قبول شده است .

- سه چیز است که در هر که باشد آقا و سرور است : فرو بردن خشم ، گذشت از بد کردار ، کمک و صله رحم با جان و مال

- پشیمان ترین شخص در روز قیامت ، کسی است که برای مردم از عدالت سخن بگوید ، اما خودش به دیگران عدالت روا ندارد .

- عالم باشی یا جاهل ، خاموشی را برگزین تا بردبار به شمار آیی ، زیرا خاموشی نزد دانایان زینت و در پیش نادانان پوشش است.

- عاقل ترین مردم خوش خلق ترین آنهاست.

- بهترین عبادت همواره اندیشیدن درباره خدا و قدرت اوست .

- به هر که سه چیز دادند از سه چیز باز نگرفتند : به هرکه دعا دادند ، اجابتش می کنند و به هر که سپاسگزاری دادند ، افزونی بخشیدند و به هرکه توکل دادند ،کفایتش می کنند.

 

نام : موسی

کنیه: ابواسماعیل ، ابوابراهیم ، ابوالحسن

لقب : کاظم ، عبدصالح ، باب الحوائج

پدر : جعفربن محمد (ع)

مادر : حمیده

تاریخ ولادت : یکشنبه یا سه شنبه هفتم صفر ، سال 108 هجری

مکان ولادت : ابواء ( محلی بین مکه و مدینه )

مدت عمـر : 55 سال

علت شهادت : مسمومیت

قاتل : سندی بن شاهک یهودی به دستور هارون الرشید خلیفه عباسی

زمان شهادت : جمعه 25 رجب ، سال 183 هجری

مکان شهادت و دفن  : در زندان هارون الرشید و محل دفن کاظمین

مدت امامت : حدود 35 سال

 

- همسایه خوب بودن تنها خودداری از آزار رساندن نیست بلکه صبر کردن بر آزار و اذیت است .

- از ما نیست کسی که هر روز به حساب خود نرسد .

- بر شما باد دعا کردن چون دعا و طلب کردن از خدا بلا را برمی گرداند .

- مؤمن سخن کم می گوید و عمل بسیار می کند .

- هرکس دو روزش برابر باشد ضرر کرده است .

- هر که می خواهد قویترین مردم باشد برخدا توکل نماید .

- مهرورزی و دوستی با مردم ، نصف عقل است .

- خشم کلید هر بدی  است.

 

نام : علی

کنیه : ابوالحسن الثانی

لقب : رضا

 پدر : حضرت موسی بن جعفر (ع)

مادر : نجمه به قولی تکتم و به قولی ام البنین

تاریخ ولادت : سه شنبه 11ذی القعده ، سال148 هجری

مکان ولادت : مدینه

مدت عمــر : 55 سال

علت شهادت : مسمومیت

قاتل : مأمون

زمان شهادت : جمعه آخر صفر ، سال 203 هجری

مکان شهادت و دفن : در خانه در شهر طوس ، و در موضعی در چهار فرسخی طوس که مقبره هارون بود در دهی به نام سناباد به خاک سپرده شدند.

مدت امامت : 20 سال (از این مدت 10 سال معاصر هارون الرشید و5  سال معاصر امین پسر هارون الرشید و 5  سال دیگر معاصر مأمون پسر دیگر هارون بود )

 

- همانا نماز ، بهترین عبادت برای خداست .

- بدان که افضل واجبات بعد از معرفت خدای عزوجل نماز پنجگانه است .

هر کس به رزق و روزی  کم از خدا راضی باشد ، خداوند از عمل کم او راضی خواهد بود.

- هرکس اندوه و مشکلی را از مؤمنی برطرف نماید خداوند در روز قیامت اندوه را از قلبش برطرف سازد .

- دوست هر کس عقل او و دشمنش جهل اوست .

- دوستی با مردم نیمی از عقل است .

- از امام رضا (ع) درباره بهترین بندگان سؤ ال شد ، فرمود : آنان هرگاه نیکی کنند خوشحال شوند ، و هرگاه بدی کنند آمرزش خواهند ، و هرگاه عطا شوند شکر گزارند و هرگاه بلا ببینند صبر کنند و هرگاه خشم کنند در گذرند.

 

نام : محمد

کنیه : ابوجعفر ، ابوالفضل

لقب : تقی ، جواد

پدر : حضرت امام رضا (ع)

مادر : خیزران به قولی سبیکه نوبیه و به قولی ریحانه اُم ولده

تاریخ ولادت : جمعه 10 رجب ، سال 195 هجری

مکان ولادت : مدینه

مدت عمر : 25 سال

علت شهادت : مسمومیت

قاتل : همسر ایشان اُم الفضل به دستور معتصم عباسی

زمان شهادت : سه شنبه آخر ماه ذی القعده سال 220 هجری

مکان شهادت و دفن: در بغداد به شهادت رسیدند و در مقابر قریش ،در پشت سر جدش ، امام موسی کاظم (ع) به خاک سپرده شدند .

 

- آگاه باش ، همانا تو هیچ گاه از دید خدا بیرون نیستی پس بنگر که چگونه ای .

- برادران و  دوستان مورد اعتماد  ، ذخیره های همدیگرند .

- برترین اعمال پیروان ما ، انتظار فرج است .

- ثابت قدم باش تا به هدف خود برسی یا به آن نزدیک شوید .

- از همراهی و رفاقت با آدم شرور بپرهیز ، زیرا که او مانند شمشیر برهنه است که ظاهرش نیکو و اثرش زشت است .

- سه چیزاست که هر کس آن را مراعات کند ، پشیمان نگردد:1- مشورت کردن 2- توکل بر خدا در هنگام تصمیم گیری  3- اجتناب از عجله

نام : علی

کنیه : ابوالحسن الثالث

لقب : تقی ، هادی ، عالم ، متوکل

پدر : محمد تقی (ع)

مادر : سوسن و به قولی سمانه

تاریخ ولادت : 15 ذی الحجه سال 212 هجری

مکان ولادت : حرباء (مکانی در مدینه)

مدت عمر : 42 سال

علت شهادت : مسمومیت

قاتل : به قولی توسط ایادی متوکل عباسی

زمان شهادت : دوشنبه سوم رجب سال 254هجری

مکان شهادت و دفن : سامراء

مدت امامت : 33 سال

 

- نافرمانی از والدین ، تنگدستی در پی دارد و انسان را به ذلت می کشاند .

- حسد نیکی ها را محو و نابود می کند .

- خشم کلید هر شر و بدی است .

- نه مجادله کن که شکوهت برود و نه شوخی و مزاح که بر تو گستاخ شوند .

- فروتنی در آن است که با مردم چنان کنی که دوست داری با تو چنان باشند .

- مردم در دنیا با اموالشان و در آخرت با اعمالشان هستند .

- جدال دوستی قدیمی را تباه می کند و پیوند محکم را می گسلد و کمترین چیزی که در آن است کوشش برای غلبه بر دیگری است ، که آن هم ریشه جدایی می باشد .

نام : حسن

کنیه : ابومحمد ، ابوالقاسم

لقب : زکی ، عسکری

پدر : امام علی النقی (ع)

مادر : سلیل (حدیث)

تاریخ ولادت : دوشنبه هشتم ربیع الثانی سال 232 هجری

مکان ولادت : مدینه

مدت عمــر : 28 سال

علت شهادت : مسمومیت

قاتل : به دستور معتمد

زمان شهادت : جمعه هشتم ربیع الاول ، سال 260 هجری

مکان شهادت و دفن  : سامراء

مدت امامت : 6 سال (از 254 هجری تا 260هجری )

 

- بهترین مردم کسی است که اگر به خشم آورده شود بردباری کند و اگر ستم ببیند ببخشد و اگر به او بدی شود نیکی کند .

- عاقل از مشاوره بی نیاز است .

- ناتوان ترین مردم ، کسی است که از اصلاح نفس خویش ناتوان باشد .

- اعتماد و تکیه بر خداوند ، قوی ترین امید است .

- زمانی که بنده نمازش را سلام داد خداوند و ملائکه بر او سلام می فرستد .

- اعتماد و تکیه برخداوند ، قوی ترین امید است .

 

نام : محمد

کنیه : ابوعبدالله ، ابوالقاسم ، ابوصالح

لقب : حجه الله ، مهدی ، هادی ، قائم ، منتظر ، صاحب الامر

تاریخ ولادت : شب جمعه 15 شعبان سال255 هجری

مکان ولادت : سامرا

پدر : امام حسن عسگری (ع)

مادر : نرجس دختر قیصر روم

مدت عمر : امام قائم (ع) زنده و از نظرها غائب است تا زمانیکه به خواست خداوند ظهور نماید و جهان را پر از عدل نماید .

ایشان پس از شهادت پدر بزرگوارشان درسال 260هجری عهده دار امر مقدس امامت شد . و از همان آغاز امامت ، نخستین غیبت امام زمان (عج) به نام غیبت صُغری آغاز گردید .این غیبت 70سال به طول انجامید . و از سال 260 تا 329هجری ادامه یافت . پس از آن ، غیبت کبری آغاز شد و هر زمان که خداوند اراده کند امام زمان (عج) ظهور نموده و جهان را پر از عدل و داد خواهد کرد .

نُواب خاص امام زمان (عج) در زمان غیبت صغری به ترتیب عبارت بودند از :

-عثمان بن سعید عَمری که درسال 265 هجری وفات نمود .

- محمد عثمان عَمری که در سال 305 هجری وفات نمود .

- ابوالقاسم حسین بن روح نوبختی که در سال 326 هجری وفات نمود .

- علی بن محمد سِمری که در سال 329 هجری زحلت نمود .نواب عام آن حضرت که پس از غیبت صغری آغاز شد همانا مراجع تقلید می باشند که پاسدار دین خدا و پاسخگوی سؤالات مردم می باشند .

 

- هیچ چیز مثل نماز بینی شیطان را به خاک نمی مالد و او را خوار نمی کند ، پس نماز بخوان .

- هر کس در اجرای اوامر خداوند کوشا باشد ، خدا نیز او رادر دستیابی به حاجتش یاری می رساند .

- نیت های باطنی زودتر از اعمال بدنی به پیشگاه خداوند می رسند . همانا خداوند مردم را بیهوده نیافریده و بدون تکلیف رها نکرده است .

 

منبع: کتاب دانش معرفتی ( پیشتازان سازمان دانش آموزی )

 

 

 

 

 

اخلاق در خانواده

شالوده و بنیاد خانواده بر مهر محبت ریخته  شده و قرآن مجید بر این واقعیت تصریح می کند. آراسته شدن به فضایل اخلاقی برای هر کسی و در هر موقعیتی  ارزشمند است ،دختر و پسر هرچه فضایل بیشتری کسب کنند ،از ارزش بیشتری برخوردار خواهند شد ،ولی وجود برخی از سجایای اخلاقی برای گرم نگه داشتن کانون خانواده ضروری تر است  ازجمله :

عفت و پاکدامنی

 آراستگی هریک از دختر و پسر به ملکه عفت ، موجب پاکی ،صداقت و سلامت زندگی می شود و ارزش های دیگر را نیز در پی خواهد داشت ،امیر مومنان (ع)می فرماید : عفت ریشه ی همه نیکی هاست. گر چه دختران ناموس خانواده محسوب می شوند که باید به طور کلی از تعرض نامحرم در امان بمانند ، ولی این مصونیت تاحدود زیادی یه عفت خانواده بستگی دارد.

خوش خلقی

همه افراد خانواده با ورود به خانواده ،همه ناراحتی های ناشی از کار و مشکلات اجتماعی را نیز بیرون از منزل گذاشته و با چهره ای بشاش و متبسم با اهل منزل روبرو شوند. از اظهار هرگونه گلایه و خستگی ناشی از کار و مشکلات منزل بخصوص به هنگام ورود خودداری شود که گویا هیچ مشکلی وجود ندارد ، آنگاه باصفا و صمیمیت کنار یکدیگر بنشینند و برای مشکلات زندگی داخل و خارج منزل عاقلانه چاره اندیشی کنند و به گونه ای که هریک برای دیگری بهترین غمخوار و مشاور باشد. همانطور که رسول گرامی (ص)فرمود :بهترین شما کسی است که برای خانواده اش بهترین باشد و من برای خانواده ام بهترین هستم.

احترام متقابل

رفتار بهنجار و مؤدبانه بزرگترها الگوی کوچکترها ست و علاوه بر شیرینی زندگی ، ارثی است که به دیگران منتقل می شود و بدین سان این خصلت پسندیده در جامعه شاخ و برگ می گستراند .

عفو و گذشت

بهترین رفتار برای پیشگیری از بروز اختلاف و خنثی کردن اختلافات جزئی ، چشم پوشی و گذشت از خطاهای دیگران به ویژه اعضای خانواده است . با رفتار دوستانه و دور از بدبینی ، به  رفع اشتباهات خانوادگی بپردارند به تفاهم و همفکری خواهند رسید و چرخ زندگی آنان باتشریک مساعی و غمخواری همدیگر شتاب خواهد گرفت و موانع و ناگواری هارا پشت سر خواهد گذاشت. رسول اکرم (ص) می فرماید :همدیگر را عفو کنید تا کینه ها از میانتان رخت بربندد.

 

آفات سعادت خانواده

همانگونه که رهیابی به سعادت خانواده  مرهون عوامل متعددی است که برخی را بر شمردیم ، نگونساری و تیره بختی آن نیز بر اثر علل و عوامل مختلفی ممکن است رخ دهد که جهت بهداشت و سلامت خانواده  آگاهی از آنان ضروری است .برخی از این آفات به این شرح است :

بدخلقی :

دختر یا پسر بد اخلاق علاوه بر این که خود همواره دچار بیماری و اضطراب روحی  است ، زندگی را بردیگران نیز تلخ می کند و محیط خانه را که باید کانون صفا و آرامش  باشد ، به جهنمی غیر قابل تحمل تبدیل می کند . فرد بد اخلاق همه اهل خانه و اقوام و خویشان را ملول و افسرده می سازد و آنان را از خود منزجر می کند .رسول اکرم (ص) فرمودند : هرکس بد اخلاق شود ،مرگش شادی آفرین است .

بدبینی :

هر یک از اعضای خانواده باید به یکدیگر اعتماد داشته باشند و اجازه ندهند که جو بدبینی وب ی اعتمادی بر زندگی آنان سایه افکند ،گر چه مراقبت ،دلسوزی ،خیر خواهی در حد معمول ، مقبول و پسندیده است ولی نباید به مرز بدبینی و عدم اعتماد به نفس برسد در این صورت به آرامش و صمیمیت که لازمه زندگی مشترک است لطمه می زند. امیر مؤمنان (ع) می فرماید : بدگمانی کارها را مختل می کند و انگیزه ی شرّ می شود .

بد زبانی :

مؤمن موظف است با هرکس و در همه حال با ادب و شایسته ی شأن خود سخن بگوید و از بد زبانی و یاوه گویی به کلی احتراز کند ،حتی انسان مجاز نیست به بدترین موجود نیز سخن زشت و ناسزا بگوید ، تاچه رسد به نزدیک ترین کسان خود. خود نیز بد زبانی را محکوم می کند ، چرا که به جای صفا و صمیمیت و هماهنگی و همدلی ،همواره بر طبل فتنه و جدایی می کوبد و اساس خانواده را تهدید می کند و بسا سبب مشکلات عدیده و یا طلاق می گردد ، امیر مؤمنان (ع) می فرماید :« چه بسا فتنه ای که از سخنی برخاسته است . »

 

ارتباط اخلاق و اقتصاد

بخش وسیعی از زندگی مادی را بُعد اقتصادی تشکیل می دهد و اهمیت آن نیز به حدی است که برخی آن را زیر بنای حیات دانسته اند و مسائل دیگر را در درجه ی دوم اهمیت قرار داده اند ، اسلام گر چه نظریه بالا را مردود می شمرد ولی جایگاه مهم اقتصادی نیز غفلت نورزیده و احکام و قوانین خاصی برای رشد و توسعه اقتصادی ، تولید و توزیع ، کنترل و تعدیل ثروت و ... وضع نموده ، همچنین اخلاق را در حیطه اقتصاد وارد کرده ، آن را به معنویت و جهان آخرت پیوند زده است . در اینجا برخی از اخلاق نیک و بد را در زمینه امور اقتصادی توضیح می دهیم :

 

بایسته های اخلاق اقتصادی

الف : نیکی ها

کسب حلال :

اسلام در نظام اقتصادی خویش ، برخی از راه های کسب درآمد را به خاطر مفاسدی که در پی دارد ، حرام و ممنوع کرده است ، مانند ربا ، کم فروشی ، احتکار ، غضب و سرقت ، اختلاس ، رشوه و مانند آن ، ولی کارهای معمول و معقول را مشروع دانسته و از پیروان خویش می خواهد که از راه مشروع به کسب درآمد و امرار معاش بپردازند. کسب حرام ، علاوه بر این که کاری زشت و نادرست است ، بر افکار و اعمال حرام خوار نیز آثار نابهنجاری می گذارد که سبب تباهی دین و دنیای او می گردد.

سخاوت :

اسراف و بخل دو سوی افراط و تفریط در مصرف ثروت است و سخاوت ،حد میانه ی آنهاست . بُخل خودداری از مصرف مال در موارد لازم است و اسراف هزینه کردن ثروت در موارد غیر لازم و سخاوت مصرف ثروت است به اندازه ضروری. رسول اکرم (ص) می فرماید : سخاوتمند کسی است که دارایی (حلال) خویش را در مسیر خدا مصرف کند بنابر این برای دستیابی به خصلت ارزشمند سخاوت باید :

1-راههای کسب ثروت ،حلال و مشروع باشد .

2-حقوق واجب شرعی مانند خمس ، زکات ،نفقه ی واجب افراد تحت تکفل ،کفارات شرعی و ... پرداخت شود.

3-ثروت در راه مشروع و معقول هزینه شود نه در راه معصیت خدا و کارهای بیهوده و باطل

4-مصرف در راههای مذکور نیز به اندازه و حساب شده انجام گیرد.

انفاق و احسان :

در هر جامعه ای کم و بیش افرادی یافت می شوند که به علل گوناگونی توان تأمین زندگی خویش را ندارند ، همچنین مواردی پیش می آید که نیاز به کمک توانگران احساس می شود. مانند ساختن بیمارستان ، مدرسه ، پل و راه ، مسجد و کارهای عام المنفعه ی دیگر. از این گونه موارد سخاوت و جوانمردی اقتضا می کند که آدمی به کمک همنوعان خود بشتابد و با انفاق بخشی از دارایی خود در رفع نیازمندیهای عمومی سهیم شود . قرآن مجید این اقدام خیر خواهانه را برخاسته از ایمان دانسته می فرماید : به بندگان که ایمان آورده اند بگو : نماز را برپای دارند و از آنچه روزی داده ایم ، پنهان و آشکار ، انفاق کنند پیش از آن که روزی فرا رسد که نه خرید و فروشی در آن است و نه دوستی .

 

ب : بدی ها

تکاثر :

معنای لغوی تکاثر ، مسابقه و رقابت و چشم هم چشمی در افزایش ثروت و عزت است . انباشتن ثروت بدون غرض عقلانی ،کاری بیهوده و زیان آور است و به قیمت از دست دادن عمر تمام می شود . علاوه بر این که همواره اشک یتیمان و آه مستمندان ، بنیان زندگی و ثروت او را تهدید میکند ، چرا که همین زرپرستی ها سبب درماندگی آنان شده است. به تعبیر مولای متقیان (ع) : "خداوند سبحان ، روزی مستمندان را در ثروت توانگران واجب کرده و هیچ فقیری گرسنه نمی ماند جز به سبب خودداری غنی " .

اسراف و تبذیر :

اینجا دو خصلت ناپسند سبب ضایع شدن بسیاری از نعمت های الهی و آثار زیانباری برای فرد و جامعه درپی دارد . قرآن مجید برای ریشه کن کردن این دو ، می فرماید : "بخورید و بیاشامید ولی اسراف و زیاده روی نکنید که خداوند اسراف کاران را دوست ندارد". هیچ خردمندی نیز زیاده روی در صرف و ریخت و پاش در مواهب الهی را نمی پسندد و هر کس چنین کند در واقع فرمان عقل و شرع را نادیده گرفته و در مسیر جهالت و طغیان گام نهاده است و فرجام  او نیز جز دوزخ نخواهد بود. همانطور که قرآن می فرماید :"همانا اسراف گران اهل دوزخند" . (سوره غافر / آیه ی 43 )

بُخل :

همانطور که یاد کردیم ، بُخل به معنی خودداری از بذل و بخشش در موارد لازم و ضروری است که بدترین مرحله ی بخل ،خودداری از ادای حقوق واجب الهی و انسانی است ، مانند نپرداختن خمس و زکـــات ، کفارات ، وام ، نفقه ، مهریه و مانند اینها . قرآن مجیـــد و روایات معصومین (ع) با شدیدترین لحن از بخل و تنگ چشمی یاد می کنند ، این رذیله از دل بیمار و مغز معیوب سر چشمه می گیرد. حضرت علی (ع) می فرماید : "تنگ چشمی ، کانون زشتی هاست و افساری است که بخیل را به سوی هر بدی می کشاند "

 

اخلاق سیاسی

مراد از اخلاق سیاسی ، فضایل و سجایایی است که در میدان سیاست و برای کسانی که کار سیاسی می کنند ، ضرورت بیشتری دارد . چرا که سیاستمدار ، پیش از دیگران فرصت تحقق بخشیدن به آنها را  می یابد ، چنان که بیش از دیگران در معرض آلوده شدن به برخی از خصلت های منفی است که احتمال دارد در میدان سیاست خود نمایی کند .

 

ارتباط اخلاق وسیاست

پیرامون ارتباط اخلاق و سیاست نظریه های متعددی وجود دارد . مستکبران و کج اندیشان ، اذعان دارند که اخلاق نباید در سیاست مراعات شود و گرنه بسیاری از نقشه های سیاسی قابل اجرا نخواهد بود. در برابر این نظریه شیطانی ،خردمندان عالم ،دانشمندان دلسوز ، سیاستمداران مردمی و ادیان الهی اتفاق نظر دارند که اخلاق و سیاست ارتباطی بنیادین و ناگسستنی دارند و سیاستی که از اخلاق فاصله بگیرد شیطانی است . قرآن مجید که فصل الخطاب نظریه های معقول الهی و انسانی است تحکیم بنیادهای اخلاقی فرد و جامعه را بخشی از وظایف سیاستمداران واقعی دانسته و می فرماید :همان کسانی که اگر در زمین به آنان قدرت ببخشیم ، نماز را برپا  دارند و زکات بدهند و به خوبی فرمان دهند و از زشتی ها باز دارند که فرجام کارها از آن خداست . پیرو این دیدگاه الهی ، سیاستمداران  موظند علاوه بر این که خود به فضایل اخلاقی آراسته می گردند ، دیگران را نیز به خوبی ها تشویق کنند و از بدی ها بازدارند. اینک برخی از بایسته ها و نبایسته های اخلاقی را که در عالم سیاست ضرورت بیشتری دارد به اختصار بیان می کنیم .

 

الف : بایسته های اخلاقی

حضور در صحنه :

اسلام از پیروان خویش می خواهد که نسبت به مسائل گوناکون جامعه اسلامی حساس بوده و ضمن کسب آگاهی و بصیرت نسبت به فضای جامعه در هر صحنه ای که مسئولان نظام اسلام لازم بدانند ،حضور یابند و نسبت به رهبری و قوانین حیاتبخش اسلام وفادار باشند و از بی اعتنایی ، انزواطلبی و منفی بافی بپرهیزند. قرآن مجید می فرماید :" ای مؤمنان ، کاملا به عدالت قیام کنید و برای خدا شهادت دهید . " (سوره نساء / آیه 135)

تعظیم شعائر اسلامی:

هر مسلمانی موظف است در هر شرایط و موقعیتی شعائر اسلامی را بزرگ دارد . در قرآن مجید آمده است : چنین است و هر کس شعائر خدا را بزرگ دارد این کار از تقوی دلهاست . (سوره حج / 32)

آزادگی:

رهبران و پیروان واقعی اسلام به خوبی آگاهند که اندیشه ناب توحیدی هرگز به مؤمن اجازه نمی دهد که به غیر از خدا سر سپارد و برده ی دیگران شود. در دیدگاه اسلام ، انسان و آزادگی ،همزاد یکدیگرند و این ستم خود بادیگران است که او را به بردگی می کشد و بی اراده می کند ، امیر مؤمنان (ع)می فرماید :"برده دیگران نشو ، چرا که خدا تو را آزاده آفریده است". راز موفقیت و جاودانگی مردان خدا و سیاستمداران الهی نیز در همین نکته نهفته است ، تا کسی اندیشه ی خویش را سامان نبخشد و کشور دل را مستقل نسازد ، امکان ندارد بتواند استقلال و آزادی را برای دیگران به ارمغان بیاورد و ملت و کشوری را آزاد و مستقل سازد .

عزت:

قرآن مجید عزت را از آن خدا ، پیامبر و مؤمنان می داند. بر این اساس ، مؤمن باید در همه ی صحنه های اجتماعی و در شرایطی حرمت خویش را پاس دارد و عزیز و سرافراز زندگی کند و به هیچ کس اجازه ندهد که او را تحقیر کند و آرمان و ارزش های والای او را نادیده انگارد ، حتی اگر چنین مقاومتی به زندگی مادی او نیز پایان دهد. همانطور که سرور عزتمندان عالم حضرت سید الشهداء (ع) در چنین موقیعتی قرار گرفت و از این آزمایش سرافراز بیرون آمد و فرمود : "آگاه باشید که نابکار و پسر نابکار (عبیدالله بن زیاد ) مرا بین دو راهی شمشیر و ذلت مخیر کرده ولی ما کجا وذلت کجا ؟ "

غیرت سیاسی:

مسلمانان باید همواره هوشیاری و آگاهی خویش را نسبت به مسائل سیاسی حفظ کنند و ملت و دولت های اسلامی خود را در برابر جهان اسلام مسئول بدانند ، در غم و شادی یکدیگر شریک باشند ، در حل مسائل و مشکلات همدیگر را یاری رسانند ،رسول گرامی اسلام (ص) همه مسلمانان را به مشتی گره خورده ، تشبیه کرده که همواره باید صلابت ، استواری ، عزت و غیرت خود را تقویت کنند و به رخ بیگانگان بکشند. آن حضرت در خطبه ای که در حجه الوداع ایراد کرد ، فرمود: مؤمنان یکپارچه برادرند ،خون هایشان تلاقی می شود و آنان در برابر بیگانگان بسان یک مشت گره شده اند .

احترام به قانون:

هرجامعه ای برای قوام و پایداری ، سود بردن از زندگی بهتر حفظ حقوق افراد و...قانونی را برای خویش برگزیده و به آن گردن نهاده است . در اسلام قوانین خُرد و کلان فردی و اجتماعی ، با ایمانِ افراد ، گره خورده و هر مؤمنی موظف به اجرای قانون و احترام به آن است و به تعبیر امام خمینی (ره): " از صدر اسلام تاکنون تمام انبیاء برای برقرار کردن قانون آمده اند و اسلام برای برقراری قانون آمده است و پیغمبر اسلام و ائمه اسلام و خلفای اسلام ، تمام برای قانون خاضع بوده اند و تسلیم قانون بوده اند ،هم باید تبعیت اسلام بکنیم و از ائمه هدی تبعیت بکنیم و به قانون عمل کنیم و هم خاضع باشیم."

ب : نبایسته های اخلاق سیاسی

جاه طلبی:

رسول گرامی اسلام (ص) دنیا دوستی و جاه طلبی را از نخستین انگیزه های عصیان و تمرد در برابر خدا دانسته و می فرماید: " خداوند برای نخستین بار به خاطر شش خصلت ناروا نافرمانی شد ، دنیا دوستی و ریاست طلبی و... " این صفت در دل آدمی ریشه کند ،سبب بروز رذایل و مفاسد دیگر می شود و هلاکت و تباهی ، فرجام آن است چنانکه امام صادق (ع)فرمود : "هرکس ریاست طلب شود نابود می گردد ."

خیانت:

در اسلام ، رعایت امانت ، اصلی فراگیر ، همیشگی و مطلق است و هیچ کس به هیچ عنوان ،حق پایمال کردن هیچ امانتی را ندارد .از کلی بودن ادای امانت ، ممنوعیت کلی و حرمت همه جانبه ،خیانت نیز به دست می آید و در آیات و روایات نسبت به خیانت و خائن ، شدید ترین نکوهش ها اظهار شده است ،گر چه همه انواع خیانت ، کوچک باشد یا بزرگ ، فردی باشد یا دسته جمعی ،ناروا و زیان آور است ، ولی می توان گفت برخی از خیانت ها از تباهی بیشتری برخوردار است و امکان دارد سرنوشت ملتی را تباه کند. نادیده گرفتن اصول سیاسی اسلام ، انقلاب و جمهوری اسلامی ، جدا شدن از ملت ، تباهی و بده بستان با دشمنان  آنها ، جاسوسی برای بیگانگان و مانند آن از بدترین نوع خیانت است که امکان بروز آن در عرصه های سیاسی وجود دارد و هر سیاستمدار مؤمنی باید به شدت مراقب خویش باشد تا خدای ناکرده به آن آلوده نگردد .

دورویی:

نفاق و دو چهره گی از زشت ترین خصیصه های انسانی است و اگر در دلی نفوذ کند آن را ویران می سازد و سبب بیچارگی انسان می گردد . قرآن مجید در آیات و سوره های متعدد به شدت پدیده شوم نفاق و منافق را محکوم کرده و به پیروان خویش هشدار داده که خود را از این بیماری خطرناک و ایمان سوز و هستی برانداز مصون دارند. از انبوه آیات و روایاتی که به این مهم پرداخته به یک نمونه بسنده می کنیم. امام صادق (ع) شخصیت زشت و رسوا شده ی منافق را چنین ترسیم می کند : "کسی که با دو چهره و دو زبان با مسلمانان برخورد کند روز قیامت درحالی که دو زبان آتشین دارد (به محشر ) می آید."

شایعه پراکنی:

اسلام کاملا باشایعه پراکنی ، مخالف است و پیروان خویش را به شدت از آن نهی کرده است. قرآن مجید از شایعه سازان به عنوان "مرجفون" یادکرده و آنان را هم ردیف منافقان و بیمار دلان قرار داده است ،سپس همه آنها را سزاوار تعقیب و مجازات دانسته و فرموده است : " از همه جا طرد می شدند و هر جا یافت شدند ،دستگیر شده به سختی به قتل خواهند رسید. " (سوره احزاب / آیه 61)

بد زبانی:

در وادی سیاست ،زبان نقش ارزشمندی در پیشبرد مقاصد انسانی و سامان دادن به کارها و صدها موضوع دیگر ،ایفا می کند .این عضو کوچک اگر صحیح و بجا به کار گرفته شود ، بزرگترین خدمت را به فرد و جامعه می کند و اگر تحت فرمان عقل و ایمان قرار نگیرد ، سبب بروز فاجعه ی اخلاقی می شود و بزرگ ترین خطاها را مرتکب می شود ، خطاهایی چون: دروغ ،تهمت ،گواهی و سوگند دروغ ،حق کشی ،فتنه و ... به تعبیر رسول اکرم (ص) : "بیشتر اشتباهات آدمی زاده به وسیله  زبانش انجام می گیرد ."به همین دلیل باید با مراقبت بیشتری به کار گرفته شود .

 

اخلاق علمــــــی

منظور از اخلاق علمی ،خصوصیات و ویژگی های پسندیده ای است که متعلم و دانش آموز باید به آنها مهیا باشد و به ویژه در محیط علمی ، آنها را مراعات کند . در زمینه اخلاق علمی ، آیات و روایات فراوانی وجود دارد و بزرگان ، سخن بسیار گفته اند و کتابهای مستقل نگاشته اند ، ولی برخی از مهمترین و ضروری ترین آنها را در اینجا بیان می کنیم و طی آن وظایف اخلاقی دانش آموز و متعلم را در برابر خدا ، معلم و همدرسان توضیح می دهیم:

الف :در برابر خـــدا

توکل:

نخستین گام در کسب ارزش های سود مند، ارتباط، توکل و امیدوارتر بودن به درگاه خداوند متعال است. خداوند منبع علم و نخستین معلم است و هر چه ماسوای او می باشد قطره ای از دریای بیکران علم الهی است. برای دریافت علم و دانش باید برلطف وعنایت الهی اعتماد کرد و از در گاه او علم و معرفت را طلب نمود. قرآن مجید در این باره چنین رهنمود می دهد : "پروردگارا بر دانش من بیفزا" (طه /114)

خلوص نیت:

دانش آموز باید با قصد اخلاص و برای خدا فرا گیرد و همان گونه که ذهن و فکر خویش را با علم و دانش پر می کند ، دلش را از اخلاص سرشار سازد و هدف او از آموختن دانش ،قرب الهی و خدمت به بندگانش باشد .قرآن مجید پاکسازی نیت را شرط نخستین یادگیری دانسته ، می فرماید : "به نام پروردگارت بخوان ،همان که همه را آفرید ". علم ودانش ،نور الهی است که دانش آموز باید آن را برای خاطر خدا و بندگی بهتر و خدمت بیشتر به خلق خدا فراگیرد . در این صورت علاوه بر موفقیت در تحصیل و کار آیی دانشِ  اندوخته ، از برکات وافر آن نیز بهره مند می گردد . 

                                                                                                                                                                                                                                       ب: ب:دربرابر معلم

معلم و مربی ،پدر و روحانی و پرورش دهنده قلب و روح دانش آموز است و باید خالصانه ترین احترام ها را برایش قائل شد و او را بیش از همه کس ارج نهاد ، چرا که معلمی جانشین پیامبر و شغل انبیاست . در اینجا برخی از وظایف دانش آموز در برابر معلم را از زبان امام زین العابدین (ع) نقل می کنیم :

-باید ازمعلم تجلیل کرده ، مجلس او را گرامی بدارد.

-به سخنانش خوب گوش دهد و با روی خوش با او روبرو شود .

-صدایش را نزد معلم بلند نکند .

- اگر کسی چیزی از معلم پرسید ،دانش آموز پاسخ ندهد و فرصت دهد تا او پاسخ بگوید .

-در محضر معلم باهیچ کس سخن نگوید .

-اگر پیش دانش آموز از معلم بدگویی شد از او دفاع کند .

- عیب هایش را بپوشاند و خوبی هایش را برملا سازد .

-با دوستان معلم دوستی و بادشمنانش همنشینی نکند .

-احترام به معلم علاوه براین که از نظر آداب و رسوم اجتماعی و اخلاقی امری ضروری است ، اثر وضعی و معنوی گرانقدری نیز در پی دارد و سبب موفقیت علمی و معنوی دانش آموز می شود .

 

ج: در برابر درس و همدرسان

دانش آموز باید حرمت محیط تعلیم و تربیت و احترام همدرسان خویش را نیز حفظ کند و آداب و رسوم دانش آموزی را بجای آورد از جمله : برنامه ریزی درسی ، نگارش دانش ها،  نظم در کلاس ، مراعات حقوق همدرسان

برنامه ریری درسی:

دانش آموز باید ساعات شبانه روز را نسبت به کارهای روزانه و تحصیل ، تقسیم بندی کند ، چنین کاری سبب بهره روی بیشتر از فرصت ها می شود. بهترین ساعات برای تعلیم و تعلم به قرار زیر است :     

اولین ساعات بامداد برای آموزش و درس و بحث

اوقات نیمروز برای جمع بندی و نگارش

سودمند ترین لحظات برای مطالعه شب است

تجربه نشان داده مطالبی که درشب ، حفظ می شود سودمند تر از روز است چنانکه از برکردن در حال گرسنگی نافع تر ازحالت سیری است .

نگارش دانش ها

معلم باید یافته های بدیع علمی را به گونه ای منظم و دقیق به رشته تحریر درآورد. از رسول اکرم (ص) نقل شده است که فرمود: " قیدوا العلم ،قیل و ما تقییده؟ قال :کتابته " دانش را در بند کنید. پرسیدند :چگونه ؟ فرمود : با نوشتن .

نظم در کلاس

متعلم موظف است در ساعات تعیین شده و پیش از معلم در محل درس حاضر شود و تا انتهای جلسه نیز حضور داشته باشد. چنین کاری علاوه بر این که احترام به معلم و محیط درس است ، سبب می شود که متعلم با آرامش خاطر و حواس جمع در کلاس حضور داشته باشد و مطالب عنوان شده را بطور کامل فرا گیرد ، برعکس ، حضور نابهنگام و بی نظمی در ورود و خروج عوارض گوناگونی را در پی دارد .به پیشرفت کلاس و شخص نامنظم لطمه می زند، حواس معلم و متعلمان از درس منحرف می شود ، اغتشاش فکری به وجود می آید ، برخی از مطالب ، دستگیر متعلمان نمی شود و سبب تحقیر فرد نامنظم می گردد و...

همین طور متعلم باید نزاکت و نظافت کلاس را مراعات کند ، پرسش های نامربوط طرح نکند ، بدون اجازه معلم سخن نگوید ،درس را با بسم الله و همراه با وضو شروع کند .

مراعات حقوق هم درسان

دانش آموز باید نسبت به همگنان خود انصاف به خرج دهد و حقوق آنان را محترم شمارد . او باید همواره خود را جای دوستانش فرض کند و آنچه برای خویش می پسندد یا خوش ندارد برای آنان نیز بپسندد یا مکروه دارد ، به عنوان مثال نوبت ورود و خروج ، پرسش و پاسخ ، نشستن و... را مراعات کند حتی به منظور انتخاب و مکان دو برادر یا دوست مانوس ، فاصله نیندازد.

 

منبع: کتاب دانش معرفتی ( پیشتازان سازمان دانش آموزی )

 

پیامبر اکرم (ص):  اَحَبُ البِلاد اِلیَ الله مساجِدِها .  محبوب ترین جای شهرها در پیش خدا مسجدهاست.

- همیشه سعی کنیم با وضو در مسجد حضور یابیم.

- با بهترین  لباس و تمیز و پاکیزه به مسجد برویم.

- برای حضور در مسجد حتی الامکان با عطر ، خود را خوشبو کنیم.

- خوب است برای نماز ، هنگام اذان یا زود تر به مسجد برویم.

- سعی کنیم نماز را با جماعت  د ر مسجد بجا آوریم.

- احترام به بزرگتر ورعایت حال دیگران را مورد توجه قرار دهیم.

- بچه های هم سن و سال خود را برای حضوردر مسجد محله تشویق کنیم.

- چند دقیقه قبل از زنگ شروع ، در مدرسه حضور یابیم و با نام خدا و باسلام گفتن وارد کلاس شویم.

- از شوخی کردن بی جا و بی مورد جدا پرهیز کنیم.

- با نشاط و تمرکز حواس به انتظار مربی یا معلم بنشینیم.

- درحضور معلمین ، مربیان در محیط مدرسه و کلاس با احترام  برخورد نماییم.

- در مدرسه از وسایل شخصی خود مثل لیوان و صابون و حوله استفاده کنیم.

- در کلاس درس و مدرسه از سر و صدای بیجا و بلند خودداری کنیم.

- همزمان با ورود معلم و مربی به کلاس درس ، متین ، ساکت و آرام از جایمان بلند شده و به این وسیله به شخصیت ارزشمند او احترام می گذاریم.

- چنانچه در کلاس درس مطلبی از درس را نفهمیدیم برای رفع آن در وقت مناسب از مربی یا معلم سوال نماییم.

- از وسایل داخل مدرسه و کلاس درس محافظت کرده و خوب نگهداری کنیم.

منبع: دانش معرفتی پیشتازان سازمان دانش آموزی

« ان الله نظیف و یحب النظافه »

- نکات بهداشتی را رعایت کنیم تا سالم و با نشاط باشیم.

- در هنگام نشستن همیشه صاف بنشینیم تا پشتمان خم نشود.

- می دانیم ورزش مایه ی نشاط است.

- شبها زود بخوابیم تا صبح زود با نشاط و سرحال باشیم.

- حمام کردن موجب نشاط و شادابی است و حداقل دوبار در هفته به حمام برویم. 

- تماس با اشیا مختلف ،دستهارا آلوده می کند ،بنابر این هنگام  ورود به خانه اول دستها را بشوئیم.

- قبل از غذا خوردن ، حتما دستها را با آب وصابون ، خوب بشوئیم 

- بعد از دستشویی طهارت گرفته و دستها را با آب و صابون خوب بشوییم.

- ناخن بلند ، بهترین جا برای تجمع میکروبهاست. بنابر این همیشه ناخن ها را کوتاه نگه داریم.

- لای انگشتان پا محل مناسبی برای رشد میکروبهاست ، همیشه پاها را شسته و بعد ، خوب خشک کنیم

 - برس زدن و شانه کردن موها موجب سلامتی موها می شود ، هر روز مدتی موها را شانه بزنیم.

منبع : دانش معرفتی تشکیلات پیشتازان سازمان دانش آموزی