این کاروانسرا در فاصله‌ی 80 کیلومتری شهر طبس واقع است.

کاروانسرای کلمرد ، در یک منطقه‌ی کویری بکر و دست نخورده و محیطی کاملاً آرام و به دور از آلودگی صوتی واقع شده که با برخورداری از آسمانی صاف و بدون آلودگی نوری، برای رصد آسمان نیز بسیار مساعد است. این کاروانسرا که به‌عنوان بکرترین کاروانسرای کویر مرکزی ایران شناخته می‌شود، در مجاورت ماسه‌زارهای کویر حلوان (مناسب برای کویرنوردی) و ارتفاعات جعبه‌ای (مناسب برای کوهنوردی و صخره‌نوردی) قرار دارد و محیطی مناسب نیز برای تحقیقات زمین‌شناسی است.

کلمرد که قدمت قاجاریه و عباسی دارد، دارای دو کاروانسرای قدیم و جدید در کنار یکدیگر است که کاروانسرای قدیم 200 سال قدمت دارد و اکنون از پای افتاده و فقط آثاری از آن برجای است، اما کاروانسرای جدید با 120 سال عمر، کاملاً سالم است و حالا پس از مرمت‌های اساسی، به یک اقامتگاه بوم‌گردی مجهز تبدیل شده است.

از جمله ویژگی‌های این بنای تاریخی می‌توان به بلندای یکسان آن در دور تا دور بنا، برخورداری از بادگیر و ایوانچه‌های متعدد در خارج و داخل بنا، اجاق‌ها و بخاری‌های دیواری و آجرفرش پشت‌بام اشاره کرد.

ازمیغان یکی از زیباترین مناطق گردشگری طبس است. این روستا در ۴۰ کیلومتری شرق بخش مرکزی شهرستان طبس قرار گرفته است و ساکنان آن به کشاورزی و دام‌پروری اشتغال دارند. این روستا از معدود روستاهایی است که رودخانه‌های دائمی دارد و آب آن بیشتر به مصرف کشاورزی و باغداری می‌رسد. این روستا از لحاظ تنوع گیاهی نیز در سطح استان و کشور نمونه است، به نحوی که در این روستا علاوه بر محصولات جالیزی، نخل و مرکبات و سایر میوه‌های هر فصل، برنج نیز تولید می‌شود. شما می‌توانید در روستای ازمیغان طبس کشت برنج و درختان خرما را در کنار یکدیگر مشاهده کنید که تقریباً موضوعی منحصر به ‌فرد در کشاورزی است و در کمتر منطقه‌ای اتفاق می‌افتد.

این روستا به یُمن وجود رودخانه همیشه پرآبش ، چهره‌ای دگرگون از دیگر روستاهای کویری دارد. اینجا باران و ابر و آب دست دوستی با خاک داده‌اند و باغ‌هایش را این‌گونه پر میوه‌ و زمین‌هایش را این‌گونه پر محصول کرده‌اند.

خانه‌های روستا شبیه دیگر معماری‌های کویری است. خشت و گل و خاک با چوب به هم گره خورده‌اند و ازمیغان را روستایی پر نعمت و سرزنده کرده‌اند. تمام خانه‌ها، درهایی باز رو به مهمان دارند و حکایت میهمان‌نوازی کویری را سر گوش مسافران خسته نجوا می‌کنند.

از جمله جاذبه‌های گردشگری ازمیغان اعم از طبیعی و تاریخی و مفاخر روستا، مزار سید محمد بن جعفر طیار، تخت عروس و آبشار قدمگاه و دو خط نوشته شبیه عربی احتمالاً از دوره محمد بن جعفر طیار و گونه‌های گیاهی وحشی چون درخت انجیر کوهی با ارتفاع ۲۰ متر و قدمت ۳۰۰ ساله است.

 بافت تاریخی ازمیغان با آمیزه‌ای از شکوه معماری بومی در قسمت جنوبی روستا، در دامنه کوهستان و در جوار مزارع، کشتزارها و باغات شکل گرفته است. در فاصله ۵ - ۶ کیلومتر بالا دست و پایین دست روستا دو قلعه قدیمی وجود دارد که اهالی آن‌ها را قلعه دختر می‌نامند.

باغ گلشن در اوایل قرن سیزده هجری قمری یعنی اواخر حکومت لطف‌علی خان زند و در بحبوحه‌ی به قدرت رسیدن آغامحمدخان قاجار و به دستور امیر محمدحسن خان عرب زنگویی، حاکم تون (فردوس) و طبس ساخته شد.

 طراحی این باغ بر اساس نمونه چهارباغ و برگرفته از آیات قرانی دربارهٔ بهشت که دو نهر در آن همدیگر را قطع می‌کنند صورت گرفته است. معمار اولیه باغ، طبیعت سبز آن را با توجه به نوع درختان به صورت شطرنجی طراحی و کشت کرده است. یک نکته منحصر به ‌فرد در باغ گلشن که تنها در تاج محل هندوستان مانند آن تکرار شده، این است که باغ به صورت مربع است، یعنی طول و عرض باغ با هم برابرند و خیابان‌های موازی، طول و عرض این باغ را به هم متصل می‌کنند. در میان این باغ، استخر نسبتا بزرگی وجود دارد که دارای سه فواره‌ی طبیعی است.

 ساختمان سردرب باغ گلشن در زلزله ویرانگر شهریور ۵۷ طبس به کلی از بین رفت که اکنون همانند گذشته بازسازی شده است. باغ گلشن طبس در فصل بهار یکی از جذابترین و دیدنی‌ترین جاذبه‌های شرق کشور و استان خراسان جنوبی به شمار می‌رود.

مکانی که باغ گلشن در آن ساخته شده در اصل نخلستان بوده است. از این رو نخل‌های باغ گلشن که در حدود دوهزار نفر هستند، قدیمی‌ترین درختان این باغ به شمار می‌روند. از دیگر درختان میوه‌دار باغ گلشن، درختان انار و مرکبات مانند نارنج هستند که به طور مساوی میان کرت‌ها و به صورت شطرنجی توسط معمار اولیه‌ی باغ کاشته شده‌اند. در هر یک از چهار کرت باغ گلشن در حدود پانصد اصله درخت انار و ۲۵۰۰ اصله درخت مرکبات وجود دارد.

در دهه‌ی پنجاه خورشیدی، دو پلیکان مهاجر در مسیر مهاجرت خود از مناطق سرد سیبری متوجه منطقه‌ی خوش آب ‌و هوای باغ گلشن شده و آنجا را برای زندگی خود انتخاب می‌کنند. این دو پلیکان بعد از ورود به باغ گلشن مورد توجه مردم قرار گرفته و همان‌جا ماندگار می‌شوند. متأسفانه یکی از این دو پرنده در زلزله‌ی شهریور ۵۷ زیر آوار ماند و از بین رفت، ولی پلیکان دیگر تا سال ۱۳۹۴ در باغ گلشن زندگی می‌کرد. البته در سال‌های اخیر، تعدادی پلیکان به باغ گلشن آورده شده‌اند و همچون پلیکان‌های مسافر باغ گلشن را مکانی مناسب برای زندگی یافته‌اند.

این باغ در تاریخ بیستم دی ماه سال ۱۳۵۵ و به شماره‌ی ۱۳۱۰ در میان آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

عاشقان ولایت و شیفتگان زیارت بارگاه ملکوتی امام رضا (ع) که از استان های جنوبی و مرکزی کشورمان عازم این دیار مقدس می شوند، پس از عبور از صدها کیلومتر در کویر ، به شهر زیبا و سرسبز طبس می رسند که آستان مبارک این امامزاده همچون نگین فیروزه ای در آن می درخشد.

حضرت حسین بن موسی الکاظم (ع) برادر گرامی حضرت امام رضا (ع) است که مورخان ، ایشان را از فرزندان بلافصل امام کاظم (ع) دانسته اند.

بنای اولیه مزار این امامزاده به قرن پنجم هجری بر می گردد که در زلزله سال 57 طبس به کلی ویران شد.

پس از تفویض تولیت این امامزاده به آستان قدس رضوی ، اقدامات ارزنده ای در توسعه و بازسازی آن بقعه مبارکه و رواق های اطراف انجام  و به سبکی بسیار عالی احداث گردید.

فضای این امامزاده با درختان نخل ، به زیبایی تزئین شده و حوض ها و فواره ها ، چشم اندازی بسیار زیبا ایجاد کرده اند. این مکان دارای امکاناتی از جمله : زائرسرا ،آشپزخانه عمومی، سقاخانه، فرهنگسرا و کتابخانه ، پارکینگ ، هزاران متر مربع فضای سبز، آب نما، سرویسهای بهداشتی مناسب، شهربازی و ... می باشد. اقدامات و فعالیتهای فرهنگی متنوع نیز که در مناسبتهای مختلف انجام می شود ، حائز اهمیت و قابل توجه است.

کنجکاوی همیشه دردسرهایی برای آدمی به ارمغان آورده است. گاهی به سفری دست می‌زند که پایانش را هم نمی‌داند. کشف رمز و راز ، همیشه بشر را به سوی خود کشانده است. فرقی نمی‌کند که این رمزآلودها چه قدر با ما فاصله دارند. مسئله مهم سؤالاتی است که دست از سر ما برنمی‌دارند و لحظه‌ای رهایمان نمی‌کنند. کشف واقعیت‌ها، انگیزه راهی شدن در جاده‌ها را با خود به همراه می‌آورد. قرار است در این سفر راهی دره کال جنی در شهر طبس شویم.

کال ، اصطلاحی است که به دره یا مسیر ایجاد شده به وسیله سیلاب‌ها و جریان آب اطلاق می‌شود. کال جنی یا دره جن‌ها دره‌ای است که در شمال طبس و در اطراف روستای ازمیغان و در امتداد خروجی قناتی که در نزدیکی آن قرار دارد واقع شده است. سرزمینی اسرارآمیز که انگار مینیاتوری رازآلود از گراندکانیون آمریکاست. یک دره خاموش، خنک و آبدار در دل پهنه‌ای داغ و تب‌دار که آثار حیات در آن دست‌کم به دوران امپراتوری ساسانی بازمی‌گردد. دره‌ای زیبا و حیرت‌انگیز که بومیان قدیمی آن را دره جن‌ها نامیده‌اند و آن را خوف‌انگیز و محل زندگی ارواح و جن‌ها می‌دانستند.

دانلود

 

روستای حلوان در 84 کیلومتری طبس واقع است. ریگزاری که در حاشیه این روستای قرار دارد از جلوه های بسیار زیبای طبیعت کویر مرکزی ایران است. این ریگزار ، گستره ای شمالی جنوبی دارد و در مناطق جنوب شرقی آن با ارتفاعات عاشقان پیوند می‌خورد که این تلاقی کوه و ماسه مناظر بسیار زیبایی را پدید آورده است. در محیط شرقی این مثلث ماسه ای، تپه ها بیشترین ارتفاع را دارند و ارتفاع آن‌ها از کف دشت در حدود 80 متر است که با حرکت به سمت غرب با کاهش ارتفاع همراه هستند. در جنوب شرقی، محل تلاقی کوه و ریگ، دره ها و گذرگاه های زیبایی پدید آمده است که شاید در نوع خود در کشور کم نظیر باشد.

پوشش گیاهی منطقه بسیارغنی ، شامل گیاهان نواحی استپی و ماسه ای همچون قیچ، درمنه، تاغ، دم گاوی، بادام کوهی، اسکنبیل که به سمت شرق از تعداد آن‌ها کاسته می‌شود و در نواحی غربی حاشیه کویر مرکزی گیاهان نمک پسند شامل شور بیابانی، گز و اشنان، جای می‌گیرند.

به دلیل وجود پوشش گیاهی غنی منطقه و وجود منابع آب، پوشش جانوری ریگزار حلوان هم غنی است. در کویر حلوان انواع مار و عقرب، شاهین، هوبره، کبک، چکاوک بیابانی و کاکلی، مگس گیر، زنبور خور، سارگپه بیابانی، عقاب طلایی، کرکس، گرگ، شغال، روباه شنی، گربه شنی، سمور سنگی، پا مسواکی، موش صحرایی و انواع آگاما و جکو زیست می‌کنند و همین تنوع بالای گیاهی و جانوری، از حلوان طبیعتی دیدنی ساخته است.

در ریگزار حلوان می‌شود همه زیبایی های کویر ایران را یک جا دید.

آمریکائیها بمنظور ضربه زدن به انقلاب اسلامی و آزادسازی گروگانهای واقعه لانه جاسوسی در تهران ، پس از مهیا نمودن تمام امکانات ، در شب پنجم اردیبهشت 1359 با تعدادی بالگرد و هواپیمای نظامی و 90  نفر کماندوی ورزیده و آموزش دیده و با تجهیزات کامل وارد خاک ایران شده و در صحرای طبس و در یک فرودگاه متروکه ( 120 کیلومتری جاده طبس به یزد ) فرود آمدند.
آنها قصد داشتند پس از استراحت و تجدیدقوا در طبس بوسیله بالگرد ، در استادیوم ورزشی شهید شیرودی تهران فرود آمده و با کمک گروههای ضدانقلاب که از قبل آماده شده بودند در یک زمان به دو مرکز نگهداری جاسوسان آمریکایی حمله کنند و سپس گروگانها را آزاد کرده و در ادامه با بمباران شدید مراکز حساس کشور به ماجراجویی خود تداوم بخشند اما در همان بدو امر با شکستی خفت بار مواجه گردیدند، چرا که آنها در محاسبات خود ، یک نکته اساسی را فراموش کرده بودند و آن چیزی نبود جز دست قدرت الهی. طوفان شن بصورت اعجازگونه به کمک ملت ایران آمد و دانه های شن بر سر عقابهای آهنین آمریکایی فرود آمده و طومارشان را درهم پیچید و آنان با برجای گذاشتن 9 نفر از جنازه های سوخته شده سربازان و همچنین لاشه های منهدم شده هواپیما و بالگردهای خود ، فرار را بر قرار ترجیح دادند. پس از اطلاع از حادثه ، شهید منتظر قائم با تعدادی از نیروهای سپاه یزد ماموریت یافتند تا موضوع را بررسی نمایند. ساعت 5 بعدازظهر آن روز به منطقه رسیدند و موفق شدند از درون برخی هواپیماها و بالگردهای متجاوزین که در محل بجا مانده بود ، اسناد و گزارشهای محرمانه و فوق العاده مهمی را بدست آورند. براین اساس به دستور بنی صدر خائن «رئیس جمهور وقت»  چند جنگنده نیروهای هوایی ، هواپیماها و بالگردهای سالم بجامانده را در منطقه بمباران کردند که در این حادثه ، شهید بزرگوار و شجاع ، سردار محمد منتظر قائم به شهادت رسید.

در حال حاضر مسجدی بنام « مسجد شکر » در محل این واقعه احداث و یادمان و ماکتهایی نیز ایجاد شده که می تواند برای هر رهگذری جذاب و درس آموز باشد.

شهر دیهوک واقع در 85 کیلومتری طبس در برخوردگاه جاده‌های اصلی کرمان به مشهد و یزد به مشهد قرار گرفته است. این دو جاده پس از رسیدن به دیهوک یکی شده و مسیر به سوی مشهد ادامه می‌یابد.

دیهوک که در گذشته های دور دهک یا دهوک نامیده می‏شده ، از دیرباز بدلیل عبور کاروانهای زائران امام رضا (ع) از شهرها و استانهای جنوبی کشور ، حائز اهمیت بوده است. روستاها و محلاتی مانند: انتظامیه ، عباس آباد ، بازگ ، حاجی آباد ، امیرآباد در پیرامون این مکان واقع شده است.  اغلب منازل قدیمی دیهوک در زمین‌لرزه سال 57  ویران شد و اهالی روستا ، پس از احداث خانه های جدید و مستحکم در پائین‌ دست روستا توسط دولت ، حلقه اصلی این شهر را بوجود آوردند.

بافت قدیمی دیهوک  هنوز نسبتا سالم است و وقتی شما در کوچه های آن قدم می گذارید ؛ احساس خواهید کرد که در تاریخ پا گذاشته اید. هارمونی معماری زیبای این روستا که بر روی تپه ای احداث شده و به یک برج دیدبانی ختم میشود ؛ خبر از ذوق و درایت سازندگان آن می دهد . در پایین دست این مجموعه کهن ، قبرستان دیهوک قرار دارد در کنار قبرستان قدیمی آثار بجا مانده از یک بنای کهن و بزرگ را نشان میدهد که نیازمند کاوش و بررسی است .

رباط چاه گنبد در 28 کیلومتری دیهوک  و در مسیر جاده دیهوک به مشهد می باشد که با مساحت بیش از 900 مترمربع دارای حجرات و ایوان‌هایی است که در زمان گذشته کاروانیان را از سرما و گرما حفظ می‌کرده است.بنابر اسناد تاریخی، بانی این کاروانسرا حاجی کرمعلی یزدی ساکن کرمان بوده است که شتردار بوده و از کرمان به خراسان بارکشی می‌کرده که وقتی به آن مکان می‌رسد از اینکه سایبانی نبوده، به او و همراهانش بسیار سخت می‌گذرد و نذر می‌کند که اگر ثروتمند شد در آنجا کاروانسرایی بسازد که مورد استفاده مردم قرار بگیرد.

او در زمان کوتاهی ثروتمند می‌شود و تصمیم به ساخت کاروانسرا می‌گیرد که در این بین بیمار شده و پیش از فوت خود، به همسرش وصیت می‌کند که در چاه گنبد کاروانسرایی بسازد. زن قبول می‌کند و پس از فوت همسرش به محل چاه گنبد رفته و از شهرهای فردوس و کرمان، بنّا و عمله آورده و با سختی و هزینه زیاد ، کاروانسرا را می‌سازد.

افضل‌الملک در سفرنامه خراسان و کرمان به چگونگی و عملکرد ایجاد رباط چاه گنبد اشاره کرده است و می‌گوید: «این شیرزن که بهتر از مردان بزرگ این دوره است، قد مردی علم کرده، در شاهراه انصاف و مردانگی قدم زده، به این مکان می‌آید، پول‌ها خرج می‌کند، از شهر تون و کرمان بنا و عمله و کوره‌پز می‌خواهد و به صعوبت زیاد و مخارج بسیار این کاروانسرا را می‌سازد».