نیت روزه

روزه آن است که1 انسان برای انجام فرمان خداوند عالم2 از اذان صبح تا مغرب از چیزهایی که روزه را باطل می کند و شرح آنها بعداً گفته می شود خودداری نماید3.

1- مکارم: در هر سال واجب است همه افراد مکلّف یک ماه مبارک رمضان را به شرحی که در مسائل آینده گفته می شود، روزه بدارند. روزه آن است که...

2- زنجانی: برای خداوند متعال...

سیستانی: برای تذلّل و کرنش در پیشگاه خداوند عالم...

3- خوئی، تبریزی، سیستانی: ازنه (سیستانی: از هشت) چیزی که بعداً گفته می شود خودداری نماید.

*****

وحید: روزه آن است که انسان  از اذان صبح تا مغرب از چیزهایی که بعد بیان می شود به قصد قربت  - چنانکه در وضو گذشت- و با اخلاص خودداری نماید و مغرب در این مسأله و مسائل بعد – بنابراحتیاط واجب-  وقتی است که سرخی طرف مشرق که بعد از غروب آفتاب پیدا می شود از بالای سر انسان بگذرد.

مظاهری: روزه آن است که انسان با نیّت روزه از اذان صبح تا مغرب از چیزهایی که روزه را باطل می کند خودداری نماید

نیت روزه

مسأله 1550- لازم نیست 1انسان نیّت روزه را از قلب خود بگذارند یا2 مثلاً بگوید فراد را روزه می گیرد3، بلکه همین قدر که4 برای انجام فرمان خداوند عالم 5 از اذان صبح تا مغرب کاری که روزه را باطل می کند انجام ندهد کافی است6 و برای آن که یقین کند تمام این مدت را روزه بوده ، باید مقداری پیش از اذان صبح و مقداری هم بعد از مغرب از انجام کاری که روزه را باطل می کند خودداری نماید.

1-  مظاهری: نیّت یعنی توجه به عمل برای اطاعت فرمان خدا و لازم نیست ...

2- بهجت: یا به زبان جاری کند...

3- بهجت: قربة إلی الله...

4- خوئی، تبریزی، وحید: بلکه همین قدر که بنا داشته باشد (وحید: به قصد قربت و با اخلاص)...

5- سیستانی: بلکه همین قدر که بنا داشته باشد برای تذلّل در پیشگاه خداوند عالم...

6- بهجت: [پایان مسأله].

*****

زنجانی: مسأله- لازم نیست انسان نیّت روزه را به زبان آورد یا از قلب خود بگذارند، مثلاً در قلب خود بگوید: فردا را روزه می گیرم قربة إلی الله، بلکه همین قدر که با قصد برای خداوند متعال از اذان صبح تا مغرب کاری که روزه را باطل می کند انجام ندهد کافی است.

مکارم: مسأله- روزه از عبادات است و لازم است با نیّت بجا آورده شود، در موقع نیّت، لازم نیست به زبان بگوید یا از قلب خود بگذارند، همین اندازه که در نظرش این باشد که برای اطاعت فرمان خدا از اذان صبح تا مغرب کارهایی که روزه را باطل می کند، ترک نماید کافی است . [و]باید احتیاطاً کمی قبل از اذان صبح و کمی هم بعد از مغرب از انجام این کارها خودداری کند تا یقین حاصل کند که تمام این مدت را روزه داشته است.

مسأله 1551- انسان می تواند در هر شب از ماه رمضان 1برای روزه فردای آن نیّت کند2 و بهتر است که شب اول ماه هم، نیّت روزه همه ماه را بنماید3.

1- مظاهری:  تا اذان صبح...

2- سیستانی: [پایان مسأله]

بهجت: و همچنین جایزاست که شب اول ماه نیّت همه ماه را بنماید و احتیاط به تجدید نیّت در هر شب ترک نشود.

وحید: و همچنین می تواند شب اول ماه نیّت روزه همه ماه را بنماید و تجدید نیّت هر شب لازم نیست و بقای همان نیّت کفایت می کند.

سبحانی: باید در هر شب از ماه رمضان داعی بر امساک فردا را داشته باشد ...

3- فاضل: و آنچه مهم است این است که مقارن اذان صبح هر روز نیّت روزه ولو ارتکازاً داشته باشد.

مسأله 1552- از اول شب ماه رمضان تا اذان صبح هر وقت نیّت روزه فردا بکند اشکال ندارد.

مظاهری: رجوع کنید به ذیل مسأله 1551.

*****

خوئی، گلپایگانی، صافی، تبریزی: مسأله- وقت نیّت روزه ماه رمضان از اول شب است تا اذان صبح.

فاضل: مسأله- در روزه واجب معیّن مثل رمضان از اول شب تا اذان صبح هر وقت نیّت روزه فردا بکند، اشکال ندارد و آنچه مهم است این است که مقارن با اذان صبح نیّت روزه ولو ارتکازاً داشته باشد (به این نحو که اگر از او بپرسند بگوید روزه هستم). و اگر نداند یا فراموش کند که ماه رمضان است یا واجب معیّن دیگر و پیش از ظهر ملتفت شود چنانچه کاری که روزه را باطل می کند انجام نداده باشد، باید نیّت کند و روزه او صحیح است و اگر کاری که روزه را باطل می کند انجام داده باشد، یا بعد از ظهر ملتفت شود روزه او باطل می باشد ولی باید تا مغرب کاری که روزه را باطل می کند انجام ندهد و بعداً آن روزه را قضا نماید.

سیستانی: مسأله- آخرین وقت نیّت روزه ماه رمضان برای شخص ملتفت، هنگام اذان صبح است ، به این معنی که بنابراحتیاط واجب باید هنگام صبح امساک او همراه با قصد روزه باشد هر چند در ضمیر ناخودآگاه.

وحید: مسأله- وقت نیّت روزه ماه رمضان در شب اول از اول شب است تا اذان صبح و در غیر شب اول می شود قبل از اول شب هم نیّت کرد مثلا عصر  روز قبل نیّت داشته باشد که فردا را روزه بگیرد قربه الی الله و بر این نیّت باقی باشد  اگر چه  تا بعد از اذان صبح خوابش ببرد.

زنجانی: مسأله- نیّت روزه ماه رمضان وقت معیّن ندارد و همین که تا قبل از اذان صبح نیّت کرده باشد، کفایت می کند بنابراین کسی که مثلاً در روز قبل نیّت روزه کند و بعد بخوابد و تا اذان صبح هم بیدار نشود، روزه اش صحیح است.

مکارم: مسأله- نیّت وقت معیّنی ندارد، بلکه هر موقعی تا قبل از اذان صبح نیّت کند، کافی است، و همین که برای خوردن سحری برمی خیزد و اگر از او سؤال شود منظورت چیست؟ بگوید: «قصد روزه دارم» کافی است.

نوری: مسأله- نیّت روزه ماه رمضان وقت معیّن ندارد، تا اذان صبح هر وقت نیّت روزه فردا بکند اشکال ندارد.

مسأله 1553- وقت نیّت روزه مستحبّی از اول شب است1 تا موقعی که  به اندازه نیّت کردن به مغرب مانده باشد2 که اگر تا این وقت کاری که روزه را باطل می کند انجام نداده باشد و نیّت روزه مستحبّی کند روزه او صحیح است.3

1- مظاهری: از قبل از اذان صبح است...

2- وحید: تا موقعی که به اندازه نیّت کردن به استتار قرص ، وقت مانده باشد...

 مکارم: وقت نیّت برای روزه مستحبّی در تمام روز نیز ادامه دارد حتی اگر مختصری به مغرب باقی مانده باشد...

3- وحید: و اگر از استتار قرص بگذرد صحت روزه محل اشکال است.

*****

زنجانی: مسأله-  در روزه مستحبّی اگر کسی کاری که روزه را باطل می کند انجام نداده باشد  و پیش از ظهر نیّت روزه مستحبی کند روزه او صحیح است و همانند کسی است که از اول طلوع فجر نیّت روزه کرده باشد و اگر بعد از ظهر هم نیّت روزه مستحبی کند روزه او صحیح است ولی از هنگام نیّت کردن روزه دار به شمار می آید.

سیستانی: مسأله- کسی که کارهایی که روزه را باطل می کند انجام نداده باشد، در هر وقت از روز نیّت روزه مستحبّی بکند هر چند فاصله کمی تا مغرب باشد، روزه او صحیح است.

مسأله 1554- کسی که پیش از اذان صبح 1 بدون نیّت روزه خوابیده است، اگر پیش از ظهر بیدار شود و نیّت کند2، روزه او صحیح است3 چه روزه او واجب باشد چه مستحب . و اگر بعد از ظهر بیدار شود ، نمی تواند نیّت روزه واجب نماید4.

این مسأله در رساله آیت الله  فاضل نیست

 

1- خوئی، تبریزی: در غیر روزه ماه رمضان...

بهجت: در غیر روزه معیّن واجب مثل روزه ماه مبارک رمضان...

سیستانی: در روزه ماه رمضان و همچنین در روزه واجبی که زمانش معیّن است...

2- بهجت: در حال اختیار نیّت کند...

3- سیستانی: و اگر بعد از ظهر بیدار شود، باید احتیاطاً بقیه روز را به قصد قربت مطلقه امساک کند و روزه آن روز را نیز قضا نماید.

4- گلپایگانی، صافی: ولی در واجب مضیق مثل روزه ماه رمضان احتیاط واجب آن است که رجاءً نیّت روزه بنماید و آن را تمام کند و بعد هم قضای آن را بجا آورد.

خوئی، تبریزی: و اما در ماه رمضان اگر بی نیّت خوابیده باشد، اگر چه پیش از ظهر بیدار شود و نیّت کند صحت روزه اش محل اشکال است (تبریزی: و لازم است آن روز را امساک کرده، بعد قضا نماید).

سبحانی: ولی لازم است تا مغرب از کاری که روزه را باطل می کند اجتناب نماید .

*****

زنجانی: مسأله- اگر عمداً در ماه رمضان  هنگام اذان صبح نیّت روزه –حتی نیّت ارتکازی- نداشته باشد  مثلا عمدا بدون نیّت روزه بخوابد و تا اذان صبح بیدار نشود.  روزه اش باطل است ولی باید درروز از انجام کارهایی که روزه را باطل می کند خودداری ورزد و اگر در اثر غفلت بدون نیّت روزه تا اذان صبح خواب بماند و قبل ازظهر بیدار شود، تا آن وقت یکی از مبطلات روزه را بجا نیاورده  بنابراحتیاط واجب  باید روزه آن روز را بگیرد و قضا نیز بنماید و چنانچه بعد از ظهر بیدار شود،  یا یکی از مبطلات روزه را انجام داده ، نمی تواند نیّت روزه کند ولی باید در بقیه روز از مبطلات روزه اجتناب نماید. و بعد ا روزه آن روز را قضا  کند.

وحید: مسأله- کسی که پیش از اذان صبح، بدون نیّت روزه خوابیده است اگر پیش از ظهر بیدار شود و نیّت روزه کند چنانچه روزه واجبی باشد که وقت آن معین است –چه روزه ماه رمضان و چه غیر آن مثل اینکه نذر کرده باشد روز معینی را روزه بگیرد- صحت روزه اش محل اشکال است و اگر روزه واجبی باشد  که وقت معین ندارد صحیح است و در صورتی که  بعد از ظهر بیدار شود نمی تواند نیت روزه واجب کندهرچند غیر معین باشد ولی در قضای روزه ماه مبارک رمضان عدم جواز بعد از ظهر تا عصر بنابراحتیاط است.

مکارم: مسأله- اگر در ماه رمضان نیت را فراموش کند چنانچه تا قب از اذان ظهر یادش بیاید و فورا نیت کند و کاری را که روزه را باطل می کند انجام نداده باشد روزه اش صحیح است اما اگر بعد از ظهر نیت کند صحیح نیست.

مظاهری: مسأله- در هر روزه واجب اگر بواسطه عذری، مثل خواب یا مرض یا مسافرت یا غفلت تا پیش از ظهر نیت نکند و کاری که روزه را باطل می کند انجام نداده باشد باید نیت روزه کند.

 

1555- اگر بخواهد غیر روزه ماه رمضان روزه دیگری بگیرد1 باید آن را معیّن نماید2، مثلاً نیّت کند که روزه قضا یا روزه نذر می گیرم3، ولی در ماه رمضان لازم نیست نیّت کند که روزه ماه رمضان می گیرم4، بلکه اگر نداند 5 ماه رمضان است یا فراموش نماید، و روزه دیگری را نیّت کند روزه ماه رمضان حساب می شود6.

1- مظاهری: و تعیین واقعی نداشته باشد...

2- بهجت: اگربخواهد غیر روزه ماه رمضان روزه واجب دیگری بگیرد، در صورتی که آنچه بر او واجب شده است انواع متعددی باشد، بنابرأقوی باید آن را معیّن نماید...

3- سیستانی: اگر بخواهد روزه قضا یا کفّاره بگیرد باید آن را معیّن نماید مثلاً نیّت کند که روزه قضا یا روزه کفّاره میگیرم...

وحید: مثلا نیّت کند که روزه قضا یا روزه نذر یا کفّاره می گیرم...

سبحانی: مگر آنجا که روزش معین باشد مانند روزه اول ماه از این جهت در ماه رمضان لازم نیست نیّت کند که روزه ماه رمضان می گیرم بلکه اگر نداند  ماه رمضان است یا فراموش کند  و روزه دیگری را نیّت کند روزه ماه رمضان حساب می شود .

4- گلپایگانی، صافی: و همچنین در روزه مستحبّی و روزه ای که زمانش معیّن است تعیین لازم نیست.

نوری: و همچنین درروزه مستحبّی که زمان خاص ندارد و روزه ای که زمانش معیّن است مانند روزه روز عید غدیر – مثلاً – تعیین لازم نیست...

5- گلپایگانی،صافی: بلکه در روزه ماه رمضان اگر نداند...

6- سیستانی: و در روز نذر و مانند آن قصد نذر لازم نیست.

بهجت: مگر اینکه روزه را برای میت گرفته باشد که در این صورت روزه ماه رمضان حساب نمی شود و صحیح بودن ان مورد تامل است مگر اینکه مقصود او به دو قسمت جداگانه تقسیم شود یکی روزه واجب و یکی هم برای دیگری بودن روزه، که در این صورت بنابراظهر روزه ماه رمضان محسوب می شود.

 

 

مسأله اختصاصی

بهجت: مسأله 1270- هرگاه در ماه رمضان یا روزه واجب معیّن، نیّت روزه را عمداً ترک نماید تا صبح داخل شود ، روزه آن روزش صحیح نیست و قضا بر او واجب است ولی وجوب کفّاره محل تأمل است.

مسأله 1556- اگر بداند ماه رمضان است و عمداً نیّت روزه غیر رمضان کند1 نه روزه رمضان حساب می شود و نه روزه ای که قصد کرده است2

این مسأله در رساله آیت الله سبحانی نیست.

1- وحید: روزه ماه رمضان حساب نمی شود و همچنین – بنابراحتیاط واجب- روزه ای که قصد کرده نیز حساب نمی شود.

2- خوئی، تبریزی: بنابر احتیاط واجب.

زنجانی، مظاهری: روزه ماه رمضان حساب می شود (زنجانی: هر چند احتیاط مستحب آن است که روزه آن روز را قضا نماید).

سیستانی: روزه که قصد کرده است حساب نمی شود و همچنین روزه ماه رمضان حساب نمی شود، اگر آن قصد، با قصد قربت منافات داشته باشد، بلکه اگر منافات هم نداشته باشد بنابراحتیاط روزه ماه رمضان حساب نمی شود.

*****

مکارم: مسأله- اگر عمداً در ماه مبارک رمضان نیّت روزه غیر رمضان را کند (در حالی که می داند در ماه رمضان روزه غیر ماه رمضان صحیح نیست) روزه او باطل است یعنی نه از رمضان حساب می شود و نه از غیر آن.

مسأله 1557- اگر مثلاً به نیّت روزه اول ماه روزه بگیرد، بعد بفهمد دوم یا سوم بوده، روزه او صحیح است.

سبحانی: رجوع کنید به ذیل مسأله 1555.

*****

زنجانی: مسأله- لازم نیست در موقع نیّت مشخص کند که روز چندم ماه است بلکه اگر مثلا به نیّت روز اول ماه روزه بگیرد بعد بفهمد دوم یا سوم بوده روزه او صحیح است.

مکارم: مسأله- لازم نیست در موقع نیّت معیّن کند که روزه اول ماه است یا دوم یا غیر آن، حتی اگر روزی را تعیین کند مثلاً بگوید به نیّت روز دوم ماه روزه می گیرم، بعد معلوم شود سوم بوده  روزه او صحیح است.

مسأله 1558- اگر پیش از اذان صبح نیّت کند و بی هوش شود و در بین روز  به هوش آید، بنابراحتیاط واجب باید روزه آن روز را تمام نماید1 و اگر تمام نکرد قضای آن را بجا آورد2.

1- وحید: و قضای آن را نیز بجا آورد.

2-  اراکی: روزه آن روز باطل است، گرچه احتیاط مستحب است روزه آن روز را تمام نماید.

مظاهری: رجوع کنید به ذیل مسأله 1554.

*****

بهجت: مسأله- کسی که در سراسر روز بی هوش بوده در صورتی که روزه واجب معیّن باشد روزه بر او واجب نیست ولی اگر قبل از ظهر به هوش آید بنابراحتیاط واجب باید روزه آن روز را تمام کرده و قضای آن را نیز بگیرد و همین احتیاط در مورد مخالف، اگر قبل از ظهر شیعه شود نیز جاری است.

مکارم: مسأله- اگر پیش از اذان صبح نیّت روزه کند و بعد بی هوش یا مست شود و در بین روز به هوش آید، در حالی که هیچ کار خلافی بجا نیاورده احتیاط واجب آن است روزه آن روز را تمام کند و قضای آن را هم بجا آورد.

سبحانی: مسأله- اگر پیش از اذان صبح نیّت کند و بیهوش شود و قبل از زوال به هوش آید، بنابراحتیاط واجب باید روزه آن روز را تمام نماید و احتیاط مستحب آن  است که روزه آن روز را قضا نماید.

فاضل: مسأله- اگر بعد از نیّت روزه مست شود و بعد به هوش آید بنابراحتیاط واجب باید آن روز را روزه بگیرد و قضای آن را نیز بگیرد ولی اگر بیهوش شود و بعد به هوش اید روزه را تمام کند و صحیح است.

مسأله 1559- اگر پیش از اذان صبح نیّت کند و مست شود و در بین روز به هوش آید1 احتیاط واجب آن است که روزه آن روز را تمام کند و قضای آن را هم بجا آورد2.

این مسأله در رساله آیات عظام: بهجت و سبحانی نیست.

1- زنجانی: در بین روز هوشیار شود...

2- اراکی: روزه آن روز باطل است و باید قضای آن را بجا آورد.

گلپایگانی، صافی: احتیاطاً امساک کند و باید قضای آن را بجا آورد.

مکارم، فاضل: رجوع کنید به ذیل مسأله 1558.

مظاهری: رجوع کنید به ذیل مسأله 1554.

مسأله اختصاصی

فاضل: مسأله 1615- اگر بدون نیّت روزه مست شود و در بین روز به هوش آید باید آن روز را روزه بگیرد و قضای آن را هم بگیرد ولی اگر بیهوش شود و در بین روز به هوش آید فقط قضای آن را بگیرد.

مسأله 1560- اگر پیش از اذان صبح نیّت کند و بخوابد و بعد از مغرب بیدار شود، روزه اش صحیح است.

این مسأله دررساله آیات عظام مکارم و بهجت نیست.

مسأله 1561- اگر نداند یا فراموش کند که ماه رمضان است و پیش از ظهر ملتفت شود ، چنانچه (کاری که روزه را باطل می کند انجام نداده باشد، باید نیّت کند و روزه او صحیح است1 و اگر2) کاری که روزه را باطل می کند انجام داده باشد، (یا بعد از ظهر ملتفت شود که ماه رمضان است3) روزه اوباطل می باشد، ولی باید تا مغرب 4کاری که روزه را باطل می کند انجام ندهد و بعد از رمضان هم آن روزه را قضا نماید5.

این مسأله در رساله آیت الله سبحانی نیست.

1- بهجت: باید فوراً نیّت کند و گرنه روزه او باطل می شود. [پایان مسأله]

زنجانی: بنابراحتیاط واجب باید نیّت روزه نماید و بعداً روزه آن روز را قضا کند...

2- [قسمت داخل پرانتز در رساله آیات عظام: خوئی، تبریزی، سیستانی، وحید، و فاضل نیست]

3- زنجانی: اگر  کاری  که روزه را باطل  می کند انجام داده باشد یا بعد از ظهر متوجه شود...

[قسمت داخل پرانتز در رساله آیت الله سیستانی نیست]

4-  فاضل: باید در ماه رمضان تا مغرب...

5- خوئی، تبریزی: و همچنین است حکم بنابراحتیاط واجب اگر پیش از ظهر ملتفت شود و کاری که روزه را باطل می کند انجام نداده باشد.

سیستانی: و اگر بعد از ظهر ملتفت شود که ماه رمضان است بنابر احتیاط واجب نیّت روزه کند رجاء و بعد از رمضان هم آن را قضا کند و اما اگر پیش از ظهر ملتفت شود و کاری که روزه را باطل می کند انجام نداده باشد باید نیّت روزه کند و روزه اش صحیح است.

وحید: وهمچنین است –بنابراحتیاط واجب- اگر پیش از ظهر ملتفت شود  و کاری که روزه راباطل می کند انجام نداده باشد.

*****

مکارم: مسأله-  اگر نداند یا فراموش کند که ماه رمضان است و روزه نگیرد و بعد از ظهر ملتفت شود و یا قبل از ظهر در حالی که افطار کرده باشد، باید به احترام ماه رمضان تا مغرب کارهایی که روزه را باطل می کند ترک نماید و بعد از ماه رمضان آن روز را قضا کند.

مسأله 1562- اگر بچه پیش از اذان صبح ماه رمضان بالغ شود1 باید روزه بگیرد2 و اگر بعد از اذان بالغ شود، روزه آن روز بر او واجب نیست3.

1-  زنجانی: و دیگر شرایط وجوب روزه را داشته باشد ...

2- اراکی: و همچنین اگر بعد از اذان بالغ شود، چنانچه کاری که روزه را باطل می کند انجام نداده باشد،  روزه آن روز بر او واجب است.

گلپایگانی ، صافی: و احتیاط واجب آن است که اگر پیش از ظهر بالغ شود و مفطری بجا نیاورده باشد  آن روز را قصد روزه کند و تمام نماید.

 بهجت: و اگر بعد از اذان و قبل از ظهر بالغ شود، اگر چیزی که روزه را باطل می کند انجام نداده باشد ، احتیاط واجب در این است که بقیه آن روز را روزه بگیرد و بعداً قضای آن روز را نیز بگیرد و همچنین است اگر شخصی که جنون دارد جنونش از بین برود، و این احتیاط درباره غیر بالغی  است که از اول صبح نیّت  روزه نداشته باشد ولی چون روزه بچه ممیز صحیح است –اگرچه بر او واجب نیست- اگر نیّت روزه داشته باشد و در بین روز بالغ شود  روزه آن روز او صحیح است و قضا ندارد.

مکارم: و اگر بعد از اذان بالغ شود و کاری که روزه را باطل می کند انجام نداده باشد احتیاط واجب آن است که روزه را بگیرد و بعد هم قضا کند.

3- سیستانی: ولی اگر قصد روزه مستحبّی کرده باشد احتیاط مستحب این است که آن را تمام کند.

وحید: هر چند احتیاط  مستحب این است که اگر پیش از ظهر بالغ شود و نیّت روزه کرده باشد  روزه آن روز را تمام کند  و اگر نیّت هم نکرده باشد و چیزی از مبطلات روزه را انجام نداده باشد نیّت کند و روزه بگیرد.

مسأله 1563- کسی که برای بجا آوردن روزه میِّتی اجیر شده1، اگر روزه مستحبّی بگیرد اشکال ندارد2، ولی کسی که روزه قضا یا روزه واجب دیگری دارد3 نمی تواند روزه مستحبّی بگیرد4، و چنانچه فراموش کند و روزه مستحب بگیرد، در صورتی که پیش از ظهر یادش بیاید، روزه مستحبّی او به هم می خورد و می تواند نیّت خود را به روزه واجب برگرداند 5 و اگر بعد از ظهر ملتفت شود، روزه او باطل است6 و اگر بعد از مغرب یادش بیاید، روزه اش صحیح است7 گر چه بی اشکال نیست.

1- سیستانی: یا روزه کفّاره دارد...

2- اراکی: گرچه احتیاط مستحب است که اول روزه واجبی را که برای آن اجیر شده است بجا آورد...

3- سیستانی: کسی که روزه قضای ماه رمضان دارد...

سبحانی: کسی که روزه قضا –بنابراحتیاط- یا واجب دیگری دارد ...

4- فاضل: کسی که روزه قضا دارد، نمی تواند روزه مستحبّی بگیرد و اگر روزه واجب دیگری دارد، بنابراحتیاط واجب نمی تواند روزه مستحبّی بگیرد...

بهجت: کسی که روزه قضا دارد، نمی تواند روزه مستحبّی بگیرد. [پایان مسأله]

5- سیستانی: به روزه قضا برگرداند...

6- گلپایگانی، صافی: بلکه اگر بعد از مغرب یادش بیاید، معلوم نیست روزه اش صحیح باشد.

سیستانی: بنابراحتیاط باطل است...

7- خوئی، اراکی، سیستانی، فاضل، تبریزی: [پایان مسأله].

سبحانی: و اگر بعد از مغرب یادش بیاید روزه اش بی اشکال نیست .

*****

زنجانی: مسأله- کسی که برای بجا آوردن روزه میِّتی اجیر شده، اگر وقت آن وسعت داشته باشد می تواند روزه مستحبّی بگیرد و در صورتی که وقت ، تنگ باشد اگر روزه مستحبّی بگیرد گناهکار است ولی روزه او صحیح می باشد و کسی که روزه قضای ماه رمضان یا بنابراحتیاط روزه واجب دیگری – غیر ماه رمضان – دارد، نمی تواند روزه مستحبّی بگیرد، مگر این که به جهتی نتواند روزه واجب بگیرد ولی بتواند روزه مستحبّی بگیرد، مثلاً اگر در سفر باشد و نذر کرده باشد که در آن سفر روزه مستحبّی بگیرد، روزه اش صحیح است و در جایی که نمی تواند روزه مستحبّی بگیرد چنانچه فراموش کند و روزه مستحبّی بگیرد چنانچه بعد از مغرب یادش بیاید روزه مستحبی او صحیح است و اگردر اثناء روز متوجّه شود، روزه مستحبّی او باطل است و حکم کسی را دارد که هنوز نیّت روزه نکرده است و در برخی موارد می تواند نیّت خود را به روزه واجب برگرداند به تفصیلی که در مسأله [1564 و 1565] خواهد آمد و  کسی که روزه قضای ماه رمضان دارد می تواند برای بجا آوردن روزه دیگری، اجیرشود.

وحید: مسأله- کسی که برای بجا آوردن روزه میّتی اجیر شده اگر روزه مستحبی بگیرد اشکال ندارد ولی کسی که روزه قضای ماه رمضان دارد نمی تواند روزه مستحبی بگیرد و همچنین –بنابراحتیاط واجب- اگر روزه واجب دیگری داشته باشد و چنانچه فراموش کند و روزه مستحب بگیرد در صورتی که پیش از ظهر یادش بیاید روزه مستحبی او باطل است و می تواند نیّت خود را به روزه واجب غیر معین برگرداند. ولی به روزه واجب معین محل اشکال است و اگر بعد از ظهر ملتفت شود نمی تواند نیّت را به روزه واجب برگرداند هر چند غیر معین باشد و این حکم در قضای روزه ماه رمضان بعد از زوال تا عصر بنابراحتیاط است و اگر بعد از مغرب یادش بیاید روزه اش صحیح است.

مکارم: مسأله- کسی که روزه قضای ماه رمضان یا روزه واجب دیگری بر ذمه دارد جایز نیست روزه مستحبّی بگیرد و اگر فراموش کند و روزه مستحبّی بگیرد چنانچه قبل از ظهر یادش بیاید می تواند نیّت خود را به روزه واجب برگرداند ولی اگر بعد از ظهر باشد، روزه او باطل است.کسی که برای روزه شخص مرده ای اجیر شده می تواند روزه مستحبّی برای خودش بگیرد.

مظاهری: مسأله- کسی که روزه قضا یا روزه واجب دیگری دارد می تواند روزه مستحبی یا روزه استیجاری بگیرد.

مسأله 1564- اگر غیر از روزه ماه رمضان روزه معیّن دیگری بر انسان واجب باشد مثلاً نذر کرده باشد که روز معیّنی را روزه بگیرد، چنانچه عمداً تا اذان صبح نیّت نکند، روزه اش باطل است1، و اگر نداند که روزه آن روز بر او واجب است یا فراموش کند و پیش از ظهر یادش بیاید چنانچه کاری که روزه را باطل می کند انجام نداده باشد و نیّت کند2 روزه او صحیح و گرنه باطل می باشد3.

این مسأله در رساله آیات عظام: فاضل , بهجت و مظاهری نیست.

1-  وحید: و همچنین است بنابراحتیاط اگر نداند  که روزه آن روز بر او واجب است یا فراموش کند هر چند پیش از ظهر یادش بیاید و کاری که روزه را باطل می کند انجام نداده باشد .

مکارم: ولی اگر یادش برود و پیش از ظهر یادش بیاید، می تواند نیّت کند.

2- گلپایگانی، صافی: بدون تأخیر نیّت کند...

سبحانی: فورا نیّت کند....

3- سیستانی: روزه او صحیح است و اگر بعد از ظهر یادش بیاید، احتیاطی را که در روزه ماه رمضان گفته شد، مراعات نماید.

*****

زنجانی: مسأله- کسی که قضای روزه ماه رمضان خودش  بر عهده اش می باشد وقت آن وسعت داشته باشد  یا تنگ باشد، اگر در اثناء روز حتی بعد از ظهر نیّت کند روزه اش صحیح است، هر چند احتیاط مستحب آن است که اگر وقت وسعت داشته باشد تا قبل از ظهر نیّت کند و اگر وقت تنگ باشد قبل ازطلوع فجرنیّت کند و در غیر این صورت به آن روزه اکتفا نکند.

مسأله 1565- اگر برای روزه واجب غیر معیّنی مثل روزه کفّاره عمداً تا نزدیک ظهر نیّت نکند1 اشکال ندارد، بلکه اگر پیش از نیّت تصمیم داشته باشد که روزه نگیرد، یا تردید داشته باشد که بگیرد یا نه، چنانچه کاری که روزه را باطل می کند انجام نداده باشد و پیش از ظهر نیّت کند، روزه او صحیح است.

این مسأله دررساله آیات عظام: فاضل، بهجت ومظاهری نیست.

1- گلپایگانی، صافی: اگر برای روزه ای که واجب است و روز آن معیّن نیست مثل روزه کفّاره، عمداً تا ظهر نیّت نکند...

*****

زنجانی: مسأله- کسی که روزه واجب دیگری بر عهده اوست، وقت آن وسعت داشته باشد یا تنگ باشد، مانند روزه نذری وروزه کفّاره و روزه بدل قربانی حجّ و همچنین کسی که روزه نیابی بجا می آورد، باید قبل از طلوع فجر نیّت کند و اگر در اثر غفلت نیز تا طلوع فجر نیّت نکرد، نمی تواند به روزه آن روز اکتفا کند، هر چند احتیاط استحبابی این است که اگر وقت آن تنگ باشد قبل از ظهر نیّت روزه کند، روزه آن روز را نیز بگیرد.

مکارم: مسأله- هرگاه روزه واجب غیر معیّن بر ذمه دارد (مانند روزه قضایی ماه رمضان یا روزه کفّاره) وقت نیّت آن تا ظهر باقی است، یعنی چنانچه چیزی که روزه را باطل می کند انجام نداده باشد و قبل از ظهر نیّت کند روزه او صحیح است.

مسأله 1566- اگر در ماه رمضان، پیش از ظهر کافر مسلمان شود1 و از اذان صبح تا آن وقت کاری که روزه را باطل می کند انجام نداده باشد نمی تواند روزه بگیرد و قضا هم ندارد2.

1- خوئی، تبریزی: بنابراحتیاط واجب باید نیّت روزه کند و روزه را تمام نماید و اگر آن روز را روزه نگیرد، قضای آن را بجا آورد.

گلپایگانی، صافی: روزه بر او واجب نیست اگر چه از اذان صبح تا آن وقت کاری که روزه را باطل می کند انجام نداده باشد، بلی ، بعد از اسلام تا غروب از چیزهایی که روزه دار باید از آنها خودداری نماید، خوب است خودداری کند.

بهجت: بنابراحتیاط مستحب باید نیّت روزه کند و روزه را تمام نماید.

مکارم: چنانچه تا آن وقت کاری که روزه را باطل می کند انجام نداده، بنابراحتیاط واجب روزه را بگیرد و قضا هم ندارد.

2- اراکی: احتیاط واجب آن است که در آن  روز از مبطلات روزه پرهیز کند.

فاضل: احتیاط واجب آن است که نیّت کند و روزه بگیرد و اگر روزه نگرفت قضا کند.

سبحانی:خوب است تامغرب امساک کندواگرنکردقضاندارد.

مظاهری:بایدنیّت روزه کندوروزه اوصحیح است وقضاهم ندارد.

*****

زنجانی: مسأله- اگر کافری مسلمان شود قضای روزه های قبلی بر او واجب نیست، بلی چنانچه در ماه رمضان قبل از ظهر مسلمان شده و از اذان صبح تا آن وقت کاری که روزه را باطل می کند انجام نداده  احتیاط واجب آن است که در بقیه روز  نیّت روزه  کند و اگر آن روز را روزه نگرفت قضای آن روز را بجا آورد و اگر بعد از ظهر مسلمان شده لازم نیست نیّت روزه کند .

 سیستانی: مسأله- اگر در روز ماه رمضان کافر مسلمان شود و از اذان صبح تا آن وقت کاری که روزه را باطل می کند انجام نداده باشد بنابراحتیاط واجب باید به قصد مافی الذمه تا آخر روز امساک کند و اگر چنین نکرد آن روز را قضا کند.

وحید: مسأله- اگر در ماه رمضان پیش از ظهر کافر مسلمان شود هر چند  از اذان صبح تا آن وقت کاری که روزه را باطل می کند انجام نداده باشد  روزه او صحیح نیست .

مسأله 1567- اگر مریض شود پیش از ظهر ماه رمضان خوب شود1 و از اذان صبح تا آن وقت کاری که روزه را باطل می کند انجام نداده باشد، باید نیّت روزه کند2 و آن روز را روزه بگیرد و چنانچه بعد از ظهر خوب شود، روزه آن روز بر او واجب نیست3.

1- گلپایگانی، صافی: واجب نیست بر او که نیّت روزه کند اگر چه از اذان صبح تا آن وقت کاری که روزه را باطل می کند انجام نداده باشد.

بهجت: و تا آن وقت کاری که روزه را باطل می کند انجام نداده باشد، واجب بودن روزه و صحیح بودنش خالی از وجه نیست.

مکارم: و کاری که روزه را باطل می کند انجام نداده باشد باید نیّت روزه کند و احتیاطاً قضا هم نماید ولی اگر بعد از ظهر خوب شود روزه آن روز واجب نیست، فقط باید قضای آن را بجا آورد.

2- سیستانی: اگر در وسط روز ماه رمضان پیش از ظهر مریض خوب شود و تا آن وقت کاری که روزه را باطل می کند انجام نداده باشد بنابراحتیاط واجب باید نیّت روزه کند...

سبحانی:احتیاط مستحب آن است که نیّت روزه کند  وبعد ا قضای آن را بجا آورد

3- فاضل، سیستانی :و باید بعداً آن را قضا کند.

مظاهری: رجوع کنید به ذیل مسأله 1554.

*****

خوئی، تبریزی، وحید: مسأله- اگر در وسط روز ماه رمضان – پیش از ظهر یا بعد از آن- مریض خوب شود، روزه ان روز بر او واجب نیست هرچند تا آن وقت کاری که روزه را باطل می کند انجام نداده باشد.

زنجانی: مسأله- اگر مریض در اثناء روز ماه رمضان خوب شد، چنانچه اجتناب از مبطلات روزه در طول روز برایش ضرر داشته، گرفتن روزه و اجتناب از مبطلات آن، در بقیه روز بر او واجب نیست و اگر  ضرر نداشته معلوم می شود که واقعا روزه آن روز بر او واجب بوده پس باید در بقیه روز از مبطلات روزه  اجتناب کند و اگر قبل از ظهر خوب شده و از اذان صبح تا آن وقت کاری که روزه را باطل می کند انجام نداده ، بنابراحتیاط واجب باید  در بقیه روز نیّت روزه کند و قضای آن را نیز بجا آورد ، ولی اگر یکی از مبطلات روزه را بجا آورد یا بعد ازظهر خوب شده، لازم نیست نیّت روزه کند، اگر چه واجب است از مبطلات روزه اجتناب نماید و روزه را نیز بعداً قضا کند.

مسأله 1568- روزی را که انسان شک دارد آخر شعبان است یا اول رمضان، واجب نیست روزه بگیرد و اگر بخواهد روزه بگیرد 1نمی تواند نیّت روزه رمضان کند2 ولی اگر نیّت روزه قضا و مانند آن بنماید، چنانچه بعد معلوم شود رمضان بوده، از رمضان حساب می شود.

1- زنجانی: و اگر بخواهد روزه بگیرد باید به نیّت روزه قضا یا روزه مستحبی و مانند ان روزه بگیرد و نمی تواند نیّت روزه ماه رمضان کند. بلکه ظاهرا نمی تواند قصد کند آنچه را که فعلا خداوند متعال از او خواسته است انجام می دهد یا چنین نیّت کند که اگر ماه رمضان است  روزه ماه رمضان و اگر ماه رمضان نیست روزه قضا یا روزه مستحبی و مانند آن باشد . و در صورتی که به نیّت روزه قضا یا روزه مستحبی و مانند ان روز ، روزه بگیرد بعد معلوم شود ماه رمضان بوده از ماه رمضان حساب می شود.

2- گلپایگانی: و می تواند نیّت کند که اگر رمضان است، روزه رمضان و اگر رمضان نیست، روزه قضا یا مانند آن باشد و بهترآن است که نیّت روزه قضا و مانند آن بنماید و چنانچه بعد معلوم شود رمضان بوده، از رمضان حساب می شود.

خوئی، تبریزی، بهجت: (خوئی، تبریزی: یا نیّت کند که اگررمضان است، روزه رمضان و اگر رمضان نیست روزه قضا یا مانند آن باشد) بلکه باید نیّت روزه قضا و مانند آن بنماید و چنانچه بعد معلوم شود رمضان بوده از رمضان حساب می شود، ولی در صورتی که قصد کند آنچه را که فعلاً خدا از او خواسته است انجام دهد و بعد معلوم شود رمضان بوده نیز کافی است.

سیستانی: ولی اگر نیّت کند که اگر رمضان است روزه رمضان و اگررمضان نیست روزه قضا یا مانند آن باشد، صحت روزه اش بعید نیست ولی بهتر آن است که نیّت روزه قضا و مانند آن بنماید و چنانچه بعد معلوم شود رمضان بوده، از رمضان حساب می شود و اگرقصد مطلق روزه را کند و بعد معلوم شود رمضان بوده نیز کافی است.

صافی: و بنابراحتیاط، نیّت قضا و مانند آن بنماید و چنانچه بعد معلوم شود رمضان بوده، از رمضان حساب می شود.

وحید: و یا نیّت کند که اگر ماه رمضان است روزه رمضان و اگر ماه رمضان نیست روزه قضا یا مانند آن باشد بلکه باید نیّت روزه واجب دیگری مانند قضا و یا روزه مستحبی بنماید و چنانچه بعد معلوم شود ماه رمضان بوده از ماه  رمضان حساب می شود و اگر قصد کند آنچه را که به آن مامور است انجام دهد و بعد معلوم شود ماه رمضان بوده  کفایت  می کند.

 مظاهری: ولی اکر نیّت روزه رمضان یا روزه قضا و مانند آن بنماید چنانچه بعد معلوم شود رمضان بوده روزه او صحیح است و از ماه رمضان حساب می شود.

*****

مکارم: مسأله- «یوم الشکّ» یعنی روزی که انسان شک دارد آخر ماه شعبان است یا اول ماه رمضان، روزه آن واجب نیست، و اگر بخواهد روزه بگیرد، باید نیّت ماه شعبان کند، یا اگر روزه قضا به ذمه دارد نیّت قضا کند و چنانچه بعد معلوم شود ماه رمضان بوده، از رمضان حساب می شود، ولی اگردر اثناء روز بفهمد، باید فوراً نیّت خود را به روزه ماه رمضان برگرداند.

مسأله اختصاصی

مظاهری: مسأله 1204- کسی که در ماه رمضان روزه نیست مستحب است از کارهایی که روزه را باطل می کند خودداری نماید و مستحب است اگر قضا یا آب بخورد سیر نخورد.

مسأله 1569- اگر روزی را که شک دارد آخر شعبان است یا اول رمضان به نیّت روزه قضا یا روزه مستحبّی و مانند آن روزه بگیرد1 و در بین روز بفهمد که ماه رمضان است 2، باید نیست روزه رمضان کند3.

1- وحید: به نیّت روزه قضا و مانند ان یا روزه مستحبی روزه بگیرد...

2-  زنجانی: نباید در بقیه روز نیّت غیر ماه رمضان را داشته باشد.

نوری: و یا مردد شود که روزه خود را باطل کند یا نه، یا قصد کند که روزه را باطل کند مثلاً چیزی بخورد روزه اش باطل می شود اگر چه از قصدی که کرده برگردد و توبه نماید و کاری هم که روزه راباطل می کند انجام ندهد.

3- فاضل: ولو این که بعد از ظهر ملتفت شود و اگر به نیّت رمضان روزه بگیرد باطل است، ولو این که در واقع رمضان باشد.

مکارم، مظاهری: رجوع کنید به ذیل مسأله 1568.

مسأله 1570- اگر در روزه واجب معیّنی مثل روزه رمضان از نیّت روزه گرفتن برگردد1 روزه اش باطل است2، ولی چنانچه نیّت کند که چیزی را که روزه را باطل می کند بجا آورد در صورتی که آن را انجام ندهد روزه اش باطل نمی شود3.

1- اراکی: یا نیّت کند که چیزی را که روزه را باطل می کند بجا آورد، روزه اش باطل است. [پایان مسأله]

نوری: و یا مردد شود که روزه خود را باطل کند یا نه، یا قصد کند که روزه را باطل کند، مثلاً چیزی بخورد، روزه اش باطل می شود، اگر چه از قصدی که کرده برگردد و توبه نماید و کاری هم که روزه را باطل می کند انجام ندهد.

2- سبحانی: و همچنین است اگر نیّت کند که چیزی را که روزه را باطل می کند بجا آورد خواه آن را انجام بدهد یا ندهد روزه اش باطل می شود.

3- فاضل: روزه اش صحیح است . همین طور در روزه مستحبّی و روزه واجب غیر معیّن اگر پیش از ظهر بعد از این که از نیّت روزه برگشت دوباره نیّت روزه کند، روزه او صحیح است.

بهجت: رجوع کنید به مسأله اختصاصی 1328، بعد از مسأله 1652 متن اصلی.

*****

خوئی، گلپایگانی، تبریزی، صافی: مسأله- اگر در روزه واجب معیّنی مثل روزه رمضان مردد شود که روزه خود را باطل کند یا نه، یا قصد کند که روزه را باطل کند. روزه اش باطل می شود اگر چه از قصدی که کرده توبه نماید و کاری هم که روزه را باطل می کند انجام ندهد.

. سیستانی: اگر دو مرتبه نیّت روزه نکند روزه اش باطل می شود و اگر دو مرتبه نیّت روزه کند احتیاط واجب آن است که روزه آن روزرا تمام کند و بعداً قضای آن را بجا آورد.

وحید: مسأله- اگر در روزه واجب معینی مثل روزه ماه رمضان از نیّت امساک برای خدا برگردد یا مردد شود که برگردد،  و یا اینکه قصد کند مفطری از مفطرات را انجام دهد یا مردد شود بر انجام مفطر، روزه اش باطل می شود  اگر چه از قصدی که کرده توبه نماید. و به نیّت روزه برگردد و کاری هم که روزه را باطل می کند انجام ندهد.

زنجانی: مسأله- اگر در اثناء روزه واجب ، وقت آن وسعت داشته یا وقت آن تنگ باشد،قصد کند که در بقیه روز روزه نباشد، یا مردد باشد که در بقیه روز، روزه باشد یا نه، یا با توجه به مفطر بودن چیزی قصد کند آن را بجا آورد، حکم کسی را دارد که تا آن وقت قصد روزه نکرده است و تفصیل آن در مسائل قبل گذشت، و اگر مردد شود که با آوردن یکی از مبطلات روزه، روزه را باطل کند یا  نه، اگر به امید مطلوبیت از مبطلات روزه اجتناب کند، روزه اش صحیح است.

مکارم: مسأله- هرگاه در ماه رمضان یا هر روزه واجب معیّن دیگر، از نیّت روزه بر گردد یا مردد شود که روزه بگیرد یا نه، روزه اش باطل می شود، همچنین اگر نیّت کند چیزی که روزه را باطل می کند بجا آورد مثلاً تصمیم بر خوردن غذا بگیرد، روزه اش باطل می شود هر چند اصلاً غذا هم نخورد مگر این که در آن حال توجه نداشته باشد که فلان عمل روزه را باطل می کند.

مظاهری: مسأله- اگر کسی در روزه واجب یا مستحب مردد شود که روزه را باطل کند یا نه، یا قصد کند کاری که روزه را باطل می کند انجام دهد روزه اش باطل نمی شود

مسأله 1571- در روزه مستحب و روزه واجبی که وقت آن معیّن نیست، مثل روزه کفّاره1، اگر قصد کند کاری که روزه را باطل می کند انجام دهد، یا مردد شود که بجا آورد یا نه، چنانچه بجا نیاورد و پیش از ظهر دوباره نیّت کند ، روزه او صحیح است2.

این مسأله در رساله آیت الله  بهجت نیست.

1-  سبحانی: در روزه واجبی که وقت آن معین نیست مثل روزه کفّاره...

2- گلپایگانی، صافی، سیستانی: چنانچه بجا نیارود و در روزه واجب پیش از ظهر و در مستحب تا پیش از مغرب (سیستانی: تا پیش از مغرب) دوباره نیّت روزه کند، روزه او صحیح است.

سبحانی: و در روزه مستحب اگر تا غروب  کاری که روزه را باطل می کند انجام ندهد نیّت کند روزه او صحیح است.

فاضل، مظاهری: رجوع کنید به ذیل مسأله 1570.

*****

زنجانی: مسأله- در روزه مستحب، اگر قصد کند کاری که روزه را باطل می کند انجام دهد، یا مردد شود که بجا آورده یا نه، چنانچه بجا نیاورد و پیش از مغرب دوباره نیّت کند، روزه او صحیح است.

وحید: مسأله- آنچه در مسأله قبل گذشت  که روزه واجب معین را باطل می کند و در روزه واجبی که وقت آن معین نباشد  -مانند روزه کفّاره یا نذر غیر معین- مبطل نیست و چنانچه پیش از ظهر دوباره به نیّت خود برگردد روزه او صحیح است.